Tiểu thuyết Tố Tâm được viết 1922, in lần đầu 1925. Nội dung cốt truyện kể về một đôi thanh niên nam nữ yêu nhau, vì lễ giáo phong kiến mà không được sum họp. Tố Tâm . Posted by: idoru. BOOK COMMENTS. 2.8/7 - 69 ratings. Please make a donation to help us pay for hosting cost and keep this website FREE. DONATE. DONATE A BOOK. If you have books published before 1975, please help us preserve South Vietnamese Literature by scanning or donating them to us. by Phiêu Dao Mon Feb 22, 2010 2:10 pm 1. Tiểu thuyết "Tố Tâm" trong bối cảnh văn học Việt Nam đầu thế kỷ XX Suốt cả nghìn năm, văn học Việt Nam được bao bọc 2. Tiểu thuyết "Tố Tâm" - dấu son đầu tiên của quá trình hiện đại hóa thể loại 2.1. Tóm tắt tiểu thuyết Tác phẩm kể về 3. Nhận xét chung: Tiểu thuyết "Tố Tâm" ra đời trong thời điểm nhạy cảm của lịch sử, đó là. nền văn học Việt Nam đang chuyển dần từ phạm trù trung đại sang phạm trù. hiện đại. Vì vậy khi tiếp cận tác phẩm phải đặt nó vào quá trình vận động của. nền văn học nói chung và sự Tác phẩm Tố Tâm ở trong phòng văn Hoàng Ngọc Phách được coi là tiểu thuyết trung ương lý đầu tiên của nước nhà, cũng chính là tiểu thuyết Quốc ngữ đầu tiên ở miền bắc bộ Việt Nam. Những người đọc vội đến rằng đây là một đái thuyết diễm tình thông thường, nhưng lại sâu hơn thế, Tố Tâm là một Luận Văn Thạc Sĩ Ngành Lý Luận Văn Học: Khuynh Hướng Tiểu Thuyết Tâm Lý Việt Nam Từ 1925 Đến 1945; Người Kể Chuyện Trong Tiểu Thuyết Việt Nam Có Yếu Tố Hậu Hiện Đại; Luận Văn Thạc Sĩ Ngành Lý Luận Văn Học: Thơ Lục Bát Từ Truyền Thuyết Đến Hiện Đại t18KxdD. Trong lịch sử văn học Việt Nam, thập kỷ 20 của thế kỷ XX có một vị trí vô cùng trọng đại. Đó là khoảng thời gian đệm tích tụ năng lượng cho một cuộc nhảy vọt, là mối giao thoa văn hoá Đông - Tây kim cổ, là thời điểm diễn ra cuộc tranh giành kịch liệt giữa cái cũ - vốn đã tồn tại lâu trong quá khứ với cái mới - đang được du nhập ồ ạt từ bên ngoài vào. Và đây cũng là lúc nền văn học Việt Nam đang bước những bước dài để chuyển mình từ phạm trù trung đại sang phạm trù hiện đại mà dấu hiệu rõ nhất là tiểu thuyết “Tố Tâm”, một điểm mốc đặc biệt trên hành trình phát triển của văn học và tiểu thuyết Việt Nam hiện đại. NỘI DUNG A. MỞ ĐẦU 1 1. Lý do chọn đề tài 1 2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu 2 3. Phương pháp nghiên cứu 5 4. Giới hạn đề tài 5 5. Nhiệm vụ khoa học 6 B. NỘI DUNG 7 Chương I Về tiểu thuyết và lịch sử tiểu thuyết 7 Thể loại tiểu thuyết 7 Tiểu thuyết trong lịch sử văn học Thế giới - Việt Nam 8 Khái niệm tiểu thuyết hiện đại 14 Tiểu thuyết hiện đại 14 Khái quát các chặng đường phát triển của tiểu thuyết hiện đại từ đầu thế kỷ XX đến 1945 16 Chương 2 "Tố Tâm" nhìn từ góc độ thể loại tiểu thuyết 22 Giới thiệu khái quát về Hoàng Ngọc Phách và "Tố Tâm" 22 Về Hoàng Ngọc Phách 22 Đề tài - chủ đề - nội dung tư tưởng của "Tố Tâm" 23 "Tố Tâm" với các đặc trưng thể loại tiểu thuyết 33 "Tố Tâm" tiếp cận thực tại qua góc nhìn đời tư 34 Chất “văn xuôi” trong tiểu thuyết "Tố Tâm" 38 Nhân vật trong tiểu thuyết "Tố Tâm" là những con người nếm trải 41 "Tố Tâm" chứa đựng nhiều yếu tố ngoài cốt truyện 44 Thành công và vị trí của "Tố Tâm" như một tiểu thuyết hiện đại 47 Chương 3 "Tố Tâm" với sự phát triển tiểu thuyết hiện đại từ sau 1932 - 1945 51 "Tố Tâm" với tiểu thuyết lãng mạn “Tự Lực văn đoàn” 51 "Tố Tâm" với tiểu thuyết hiện thực phê phán 56 C. KẾT LUẬN 64 TÀI LIỆU THAM KHẢO 66 Tài liệu này do thành viên có TK Facebook Linhh Tâmm sưu tầm và đóng góp cho thư viện. Thay mặt BQT EBOOKBKMT mình xin chân thành cảm ơn bạn rất nhiều Mọi đóng góp cho thư viện, các bạn hoàn toàn có thể gửi trực tiếp về email của Admin nguyenphihung1009 hoặc inbox qua Facebook Thân! LINK DOWNLOAD Trong lịch sử văn học Việt Nam, thập kỷ 20 của thế kỷ XX có một vị trí vô cùng trọng đại. Đó là khoảng thời gian đệm tích tụ năng lượng cho một cuộc nhảy vọt, là mối giao thoa văn hoá Đông - Tây kim cổ, là thời điểm diễn ra cuộc tranh giành kịch liệt giữa cái cũ - vốn đã tồn tại lâu trong quá khứ với cái mới - đang được du nhập ồ ạt từ bên ngoài vào. Và đây cũng là lúc nền văn học Việt Nam đang bước những bước dài để chuyển mình từ phạm trù trung đại sang phạm trù hiện đại mà dấu hiệu rõ nhất là tiểu thuyết “Tố Tâm”, một điểm mốc đặc biệt trên hành trình phát triển của văn học và tiểu thuyết Việt Nam hiện đại. NỘI DUNG A. MỞ ĐẦU 1 1. Lý do chọn đề tài 1 2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu 2 3. Phương pháp nghiên cứu 5 4. Giới hạn đề tài 5 5. Nhiệm vụ khoa học 6 B. NỘI DUNG 7 Chương I Về tiểu thuyết và lịch sử tiểu thuyết 7 Thể loại tiểu thuyết 7 Tiểu thuyết trong lịch sử văn học Thế giới - Việt Nam 8 Khái niệm tiểu thuyết hiện đại 14 Tiểu thuyết hiện đại 14 Khái quát các chặng đường phát triển của tiểu thuyết hiện đại từ đầu thế kỷ XX đến 1945 16 Chương 2 "Tố Tâm" nhìn từ góc độ thể loại tiểu thuyết 22 Giới thiệu khái quát về Hoàng Ngọc Phách và "Tố Tâm" 22 Về Hoàng Ngọc Phách 22 Đề tài - chủ đề - nội dung tư tưởng của "Tố Tâm" 23 "Tố Tâm" với các đặc trưng thể loại tiểu thuyết 33 "Tố Tâm" tiếp cận thực tại qua góc nhìn đời tư 34 Chất “văn xuôi” trong tiểu thuyết "Tố Tâm" 38 Nhân vật trong tiểu thuyết "Tố Tâm" là những con người nếm trải 41 "Tố Tâm" chứa đựng nhiều yếu tố ngoài cốt truyện 44 Thành công và vị trí của "Tố Tâm" như một tiểu thuyết hiện đại 47 Chương 3 "Tố Tâm" với sự phát triển tiểu thuyết hiện đại từ sau 1932 - 1945 51 "Tố Tâm" với tiểu thuyết lãng mạn “Tự Lực văn đoàn” 51 "Tố Tâm" với tiểu thuyết hiện thực phê phán 56 C. KẾT LUẬN 64 TÀI LIỆU THAM KHẢO 66 Tài liệu này do thành viên có TK Facebook Linhh Tâmm sưu tầm và đóng góp cho thư viện. Thay mặt BQT EBOOKBKMT mình xin chân thành cảm ơn bạn rất nhiều Mọi đóng góp cho thư viện, các bạn hoàn toàn có thể gửi trực tiếp về email của Admin nguyenphihung1009 hoặc inbox qua Facebook Thân! LINK DOWNLOAD Trờng đại học VinhKhoa Ngữ văn=== ===Khóa luận tốt nghiệp đại họcNgành cử nhân khoa học ngữ văn"Tố tâm" với thể loại tiểu thuyếtGiáo viên hớng dẫnSinh viên thực hiệnLê Văn TùngLê Thị HuêVinh 2005= =Mục LụcTrangA. Mở đầu............................................................................................................1. Lý do chọn đề tài..............................................................................................2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu................................................................................3. Phơng pháp nghiên cứu....................................................................................4. Giới hạn đề tài...................................................................................................5. Nhiệm vụ khoa học...........................................................................................B. Nội dung.........................................................................................................Chơng I Về tiểu thuyết và lịch sử tiểu thuyết.................................................. Thể loại tiểu thuyết........................................................................................ Tiểu thuyết trong lịch sử văn học Thế giới - Việt Nam............................... Khái niệm tiểu thuyết hiện đại.................................................................... Tiểu thuyết hiện đại............................................................................ Khái quát các chặng đờng phát triển của tiểu thuyết hiện đại từđầu thế kỷ XX đến 1945.....................................................................Chơng 2 "Tố Tâm" nhìn từ góc độ thể loại tiểu thuyết............................... Giới thiệu khái quát về Hoàng Ngọc Phách và "Tố Tâm"......................... Về Hoàng Ngọc Phách....................................................................... Đề tài - chủ đề - nội dung t tởng của "Tố Tâm"................................. "Tố Tâm" với các đặc trng thể loại tiểu thuyết........................................... "Tố Tâm" tiếp cận thực tại qua góc nhìn đời t................................... Chất văn xuôi trong tiểu thuyết "Tố Tâm"..................................... Nhân vật trong tiểu thuyết "Tố Tâm" là những con ngời nếm trải............................................................................................................. "Tố Tâm" chứa đựng nhiều yếu tố ngoài cốt truyện.......................... Thành công và vị trí của "Tố Tâm" nh một tiểu thuyết hiện đại................Chơng 3 "Tố Tâm" với sự phát triển tiểu thuyết hiện đại từ sau1932 - 1945.................................................................................... "Tố Tâm" với tiểu thuyết lãng mạn Tự Lực văn đoàn............................ "Tố Tâm" với tiểu thuyết hiện thực phê phán.............................................C. Kết luận......................................................................................................Tài liệu tham khảo......................................................................................Lời cảm ơnTôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy giáo Lê Văn Tùng,ngời đã gợi ý đề tài và tận tâm hớng dẫn tôi trong suốt quá trìnhlàm khóa cũng nhận đợc sự giúp đỡ của các thầy cô trong khoa Ngữvăn, nhất là các thầy cô trong tổ Văn học Việt Nam hiện lần nữa, tôi xin cảm ơn thầy giáo hớng dẫn và các thầy côgiáo, bạn bè đã giúp đỡ, động viên tôi hoàn thành khóa luận này.=2=Vinh, tháng 5 năm giảLê Thị HuêA. Mở đầu1. Lý do chọn đề tàiTrong lịch sử văn học Việt Nam, thập kỷ 20 của thế kỷ XX có một vị trívô cùng trọng đại. Đó là khoảng thời gian đệm tích tụ năng lợng cho một cuộcnhảy vọt, là mối giao thoa văn hoá Đông - Tây kim cổ, là thời điểm diễn racuộc tranh giành kịch liệt giữa cái cũ - vốn đã tồn tại lâu trong quá khứ với cáimới - đang đợc du nhập ồ ạt từ bên ngoài vào. Và đây cũng là lúc nền văn họcViệt Nam đang bớc những bớc dài để chuyển mình từ phạm trù trung đại sangphạm trù hiện đại mà dấu hiệu rõ nhất là tiểu thuyết Tố Tâm, một điểm mốcđặc biệt trên hành trình phát triển của văn học và tiểu thuyết Việt Nam ta gọi Hoàng Ngọc Phách là nhà văn của một cuốn sách, cuốnsách đó là tiểu thuyết Tố Tâm. Mặc dù chỉ vẻn vẹn trong vòng một trămtrang nhng lại chứa đựng nhiều điều khá mới mẻ, đã giải quyết đợc khá trọnvẹn và đúng hớng yêu cầu cấp bách, nhức nhối mà lịch sử đặt ra trên bình diệnvăn học, ông đã nâng thể loại tiểu thuyết lên một bớc mới - tiểu thuyết tâm lý,khác với tiểu thuyết truyền thống - tiểu thuyết đạo lý. Phá vỡ kết cấu của tiểuthuyết cổ điển hội ngộ, lu lạc, đoàn viên, tác giả đa vào trong tác phẩm của=3=mình mối tình đẹp đẽ, thơ mộng nhng rồi tan vỡ và một trong hai nhân vậtchính phải chết. Ngay hình thức kể chuyện cũng vậy, tiểu thuyết một phần làcâu chuyện kể bằng ngôi thứ nhất, một phần là những bức th và một phần lànhật ký. Đây là một cách viết rất mới đó tiểu thuyết Tố Tâm của Hoàng Ngọc Phách đã trở thành mộthiện tợng văn học lý thú, đợc nhiều nhà nghiên cứu quan tâm. Tuy nhiên cáccông trình từ trớc đến nay mới chỉ quan tâm, chú ý tới những d luận xã hội, sựđối lập giữa cái mới và cái cũ mà cha thực sự quan tâm đến vấn đề về thể lựa chọn đề tài này có ý nghĩa quan trọng, một mặt nó thể hiện nhữngthành công của Hoàng Ngọc Phách ở thể loại tiểu thuyết, mặt khác ngời đọcnhận thấy đợc sự phát triển của thể loại tiểu thuyết ở Việt Nam là phát triểntheo đúng quy luật của lịch sử và đi đúng quy luật của quá trình giao lu sát tiểu thuyết Tố Tâm giúp chúng ta phần nào thấy vai trò vị trímở đầu và cả những hạn chế của tiểu thuyết lãng mạn ở thời kỳ đầu, mở đờngcho tác phẩm lãng mạn sau này nh tiểu thuyết của Tự Lực văn đoàn có thể đạtđợc những thành tựu cao hơn trong sáng tạo nghệ khác trong quá trình giảng dạy các tác phẩm văn học lãng mạntrong nhà trờng phổ thông, do nhiều yếu tố chi phối, việc dạy và học còn rấtnhiều bất cập, giáo viên và học sinh nhiều lúc cha dám đi sâu vào toàn bộ tácphẩm. Việc nghiên cứu đề tài này giúp cho việc giảng dạy các tiểu thuyết ViệtNam hiện đại một cách có căn cứ lý thuyết, căn cứ thực tiễn, phản ánh đúngquy luật phát triển của tiểu Lịch sử vấn đề nghiên cứuLịch trình tìm hiểu, nghiên cứu Tố Tâm và Hoàng Ngọc Phách đã cóhơn nửa thế kỷ và có khoảng trên 300 công trình, bài viết. Nhng khi trong dluận đang xôn xao, sôi nổi về cuốn tiểu thuyết mới lạ thì phát ngôn chínhthống trên báo chí của giới nghề nghiệp lại hết sức dè dặt. Trong một bài phátbiểu của mình năm 1922 Lê Hữu Phúc nêu lên một vấn đề cũng chính là bănkhoăn của tác giả. Quyển tiểu thuyết ra đời khi sớm quá lại viết theo lối mớita cha từng xem quen. Đây là có thể xem là công trình đầu tiên nghiên cứu về"Tố Tâm".Trong những năm 30 của thế kỷ XX, Tố Tâm đợc nhiều tác giả quantâm nghiên cứu bởi nó là tác phẩm có giá trị đột phá trong nghệ thuật nh cácbài viết, tiểu luận của Thiếu Sơn, Trúc Hà, Trơng Tửu...đăng trên các báo, tạpchí. Tuy nhiên các tác giả này chú trọng vào tiếng nói xã hội, những cách tân=4=nghệ thuật. Năm 1935 trên báo Loa, Trơng Tửu tập trung nghiên cứu hai vấnđề mà Hoàng Ngọc Phách đặt ra trong tác phẩm Đôi trai gái lãng mạn gầnnhau có thoát đợc ái tình không? ái tình ấy ở hiện trạng xã hội bây giờ gặpnhững trở lực gì và gây những tai hoạ gì ?Trong một bài điều tra về thanh niên An Nam năm 1938 cũng đã khẳngđịnh công lao của Hoàng Ngọc Phách Trớc Tố Tâm, tiểu thuyết là một chuỗidài sự kiện chồng chéo lên nhau, có nhiều lúc lần không ra, nhng rồi cuốicùng không thể nào khác vẫn dẫn đến một sự giáo dục về đạo lý. Ông HoàngNgọc Phách dù đã thanh minh nhiều lần nhng vẫn có can đảm viết cuốn tiểuthuyết thực sự là tiểu thuyết. Ông đặc biệt có can đảm làm cho tiểu thuyếtkhông phải chỉ kể lể sự kiện mà là chân dung của những tâm chung trong những năm 30, chúng ta cha thấy xuất hiện nhữngcông trình đáng kể nào nghiên cứu về "Tố Tâm" và Hoàng Ngọc Phách. Chỗđứng vẻ vang mà "Tố Tâm" giành đợc chỉ kéo dài trong khoảng 10 năm khôngphải do nó mà chính tại những tiểu thuyết viết rập khuôn theo kiểu của nó đặcbiệt phải kể đến những tiểu thuyết của Tự Lực văn đoàn, khi nó ra đời đãchiếm đợc vị trí trong lòng độc giả thì "Tố Tâm" chỉ còn đợc đón nhận mộtcách vừa phải nếu không nói là hững hờ và lãng quên. Trớc nghịch cảnh đóThạch Lam đã rút ra một vài nhận xét không phải là không có phần vội vãTố Tâm bây giờ không còn ai nhắc đến, cuộc kén chọn của thời gian đã lôicuốn tiểu thuyết đó nh nhiều tiểu thuyết của các văn sĩ lập tức ngời ta đã bác lại ý kiến của ông. Trong nhà văn hiện đạiquyển 2 ở mục Hoàng Ngọc Phách, Vũ Ngọc Phan lên tiếng trách cứ cácnhà phê bình đã phạm vào một điều lầm lớn là không biết đặt "Tố Tâm" vàothời đại của nó để thấy hết những giá trị thời đại mà quyển tiểu thuyếtnổi tiếng một thời ấy chứa thống nhất với ý kiến của tác giả nhà văn hiện đại, Trơng Chínhtrong Dới mắt tôi cũng khẳng định cuốn tiểu thuyết đã đợc nhiều ngờihoan nghênh và hình nh đã chiếm đợc một chổ chắc chắn trong văn học ViệtNam hiện đại. Các bài viết này đã nhận thấy đợc giá trị đích thực của cuốntiểu thuyết. Tuy nhiên vẫn cha có một công trình nào nghiên cứu tác phẩmmột cách toàn diện đặc biệt là về thể khoảng thời gian từ 1945 - 1954 do tình hình lịch sử, nhiệm vụchính trị chi phối quan niệm nghệ thuật đa tới sự cảnh giác quá lớn đối vớinhững hiện tợng văn chơng lãng mạn nên tiểu thuyết ít đợc nghiên cứu vànhắc đến.=5=Phải từ năm 1954 trở đi, tiểu thuyết của Hoàng Ngọc Phách mới đợcnhiều tác giả nghiên cứu với những công trình lớn nhỏ, đáng kể nhất là PhạmThế Ngũ, tác giả của cuốn Việt Nam văn học sử giản ớc tân biên đã đi vàonghiên cứu một số vấn đề có thể xem là khá mới mẻ thời bấy giờ, đó là vấnđề hoàn cảnh và chủ ý của tác giả khi viết, vấn đề nghệ thuật mới và hiệu ứngcủa nó đối với ngời đơng thời. Tiếp đó là sự ra đời của một loạt công trìnhnghiên cứu Song An Hoàng Ngọc Phách - Ngời của một cuốn sách của VũBằng năm 1970 Tạp chí văn học số 113/ 1970. Từ truyện thơ đến tiểuthuyết Tố Tâm Sự phát triển của tiểu thuyết văn xuôi ở Việt Nam của Cao ThịNh Quỳnh, John Schafer năm 1985 Tập san nghiên cứu Châu á 1988.Vào những năm đổi mới "Tố Tâm" đợc nghiên cứu trên nhiều bình diệnsâu rộng hơn, đặc biệt năm 1989 Tuyển tập Hoàng Ngọc Phách gồm "TốTâm" và một số truyện ngắn, hồi ký, bản thảo của ông đợc xuất bản đã đánhdấu một mốc quan trọng trong quá trình nghiên cứu Hoàng Ngọc Phách và tácphẩm của ông. Đặc biệt năm 1966 nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh củaHoàng Ngọc Phách, để tởng nhớ đến công lao và đóng góp to lớn của ông,Nguyễn Huệ Chi đã cho xuất bản công trình nghiên cứu Hoàng Ngọc Phách Đờng đời và đờng văn Hội Nhà văn Việt Nam - 1966 tập hợp khá đầy đủ vàcó chọn lọc những bài nghiên cứu, phê bình, bình luận trong toàn bộ sáng táccủa Hoàng Ngọc Phách của các tác giả trong và ngoài nhiên cha có một công trình nào nghiên cứu "Tố Tâm" trong vai tròtiên phong mở đầu cho thể loại tiểu thuyết hiện đại. Luận văn này là côngtrình đầu tiên nghiên cứu một cách công phu và có hệ thống về vai trò của nó,đánh dấu một bớc phát triển mới của thể loại tiểu thuyết Việt Nam hiện đại.=6=3. Phơng pháp nghiên cứuTiểu thuyết "Tố Tâm" ra đời trong thời điểm nhạy cảm của lịch sử, đó lànền văn học Việt Nam đang chuyển dần từ phạm trù trung đại sang phạm trùhiện đại. Vì vậy khi tiếp cận tác phẩm phải đặt nó vào quá trình vận động củanền văn học nói chung và sự phát triển của thể loại tiểu thuyết nói riêng đểthấy đợc "Tố Tâm" là cuốn tiểu thuyết đầu tiên của tiểu thuyết Việt Nam hiệnđại. Nó xuất hiện trên văn đàn không phải là một hiện tợng kỳ dị, đột biến mànó là kết quả của một quá trình vận tài thuộc phạm vi nghiên cứu về thi pháp thể loại tác phẩm nên mọinhận định đánh giá ngời viết đa ra đều xuất phát từ các yếu tố trong văn bảnngôn từ, đồng thời có sự so sánh, đối chiếu với các tác phẩm khác có giá trị rađời trớc và sau nó để từ đó có thể mở rộng tìm hiểu sự phát triển của thể loạitiểu nguyên tắc trên, ta có thể áp dụng các biện pháp sau để nghiên cứuđề tài So sánh "Tố Tâm" với các tác phẩm ra đời trớc và sau nó nh so sánh vớitiểu thuyết của Hồ Biểu Chánh, Nguyễn Trọng Quản, tiểu thuyết của Tự Lựcvăn đoàn, hiện thực phê phán. Để từ đó thấy đợc vai trò mở đầu của nó so vớitiểu thuyết truyền thống và những hạn chế của nó so với những tiểu thuyết hơn sự biến chuyển của bản thân hiện kẻ biến đổi mới hiểu đợc sự biến đổi. Tiểu thuyết sở dĩ đã trở thành nhânvật chính trong tấn kịch phát triển văn học thời đại mới bởi vì nó là thể loạiduy nhất do thế giới ấy sản sinh ra nên nó đồng nhất với thế giới ấy về mọimặt. Tiểu thuyết về nhiều phơng diện đã và đang báo trớc sự phát triển tơng laicủa toàn bộ văn học. Vì thế một khi đã chiếm lĩnh đợc vị trí thống trị, nó xúctác làm đổi mới tất cả các thể loại khác, nó làm chúng lây nhiễm tính biến đổivà tính không hoàn thành. Nó lôi cuốn chúng một cách đầy quyền lực vào quỹđạo của mình, chính bởi vì quỹ đạo ấy trùng hợp với phơng hớng phát triển cơbản của toàn bộ văn học. Vị trí cực kỳ quan trọng của tiểu thuyết nh một đối tợng nghiên cứu cho cả lý luận và lịch sử văn học là ở chỗ trình biến đổi của tiểu thuyết cha kết thúc. Ngày nay, nó đang bớcvào một giai đoạn mới. Nét đặc thù của thời đại là thế giới trở nên phức tạp vàsâu sắc phi thờng, tính đòi hỏi cao, tính tỉnh táo và óc phê phán của con ngời=9=cũng tăng trởng phi thờng. Những đặc điểm đó sẽ ấn định cả sự phát triển củatiểu Tiểu thuyết trong lịch sử văn học thế giới - Việt phải ngẫu nhiên mà thể loại tiểu thuyết chiếm vị trí trung tâmtrong hệ thống thể loại văn hoc cận đại, hiện đại. Đúng nh nhà bác học ngờiNga M. Bakh tin nhận định Tiểu thuyết là thể loại văn chơng duy nhất đangbiến chuyển và còn cha định Tiểu thuyết trong lịch sử văn học thế Châu Âu tiểu thuyết xuất hiện vào thời kỳ xã hội cổ đại tan rã cũngnh văn học cổ đại suy tàn, cùng lúc dó con ngời đã xuất hiện ý thức cá nên các tiểu thuyết cổ đại của Hy Lạp, La Mã không thể đứng chen vaivới anh hùng ca, bi kịch, hài kịch cổ đại nữa. Cá nhân lúc ấy không còn cảmthấy lợi ích và nguyện vọng của nó gắn liền với cộng đồng xã hội cổ đại,nhiều vấn đề của đời sống riêng t đặt ra gay gắt. Số phận họ bị đe doạ bởi sựcớp bóc trên các nẻo đờng, bị chiến tranh giành giật lãnh thổ đẩy vào cảnhsống chết bất trắc, bị các nhà đơng cục bóc lột tàn nhẫn, con ngời ý thức đợcthực trạng trơ trọi không nơi bấu víu của họ. Nhà lý luận Biêlinxki phân tíchnguồn gốc tiểu thuyết đã viết rằng tiểu thuyết bắt đầu phát sinh từ lúc Vậnmệnh của con ngời, mọi mối liên hệ của nó với đời sống nhân dân đợc ý vậy đời cá nhân bất luận thế nào cũng không thể là nội dung của anh hùngca Hy Lạp, nhng có thể là nội dung của tiểu thuyết [13, 387]ở chặng đầu tiên tiểu thuyết Châu Âu thờng ngắn đơn giản ngẫu nhiênvà có nhiều yếu tố hoang đờng. Chẳng hạn tiểu thuyết Hy Lạp cổ thờng kể vềnhững chuyện ly kỳ ngẫu nhiên xảy ra đối với số phận một con ngời, của đôitình nhân, những chuyện phiêu lu mạo hiểm. Chẳng hạn Truyện lừa vàngcủa Apulây khoảng 124 - 175 kể chuyện một thanh niên uống nhầm thuốcbùa và biến thành con lừa, rồi bị một bọn cớp mang đi lần lợt bị bán làm việckéo cối xay bột, thồ hàng cho lính rồi lại bị bán cho nhà giầu để giết thịt, saunhờ có vị nữ thần cứu lại làm ngời và liền đi tu. Hoặc nh truyện tình yêu thìthờng là đôi thanh niên nam nữ gặp nhau liền yêu nhau, cha kịp cới thì bị cớphoặc cha mẹ không thuận. Đôi tình nhân bỏ trốn thì gặp cớp, bị đắm thuyền,bị bán làm nô lệ. Cuối cùng sau bao nhiêu phiêu lu mạo hiểm lại gặp nhau vàđám cới đợc tiến vậy, sự quan tâm đời t con ngời nh một nét đặc trng của thể loại tiểuthuyết thoạt đầu đã hình thành từ thời cổ đại. Con ngời một mình đối diện với= 10 =sự biến hoá, bất ngờ của môi trờng và muốn tồn tại, con ngời phải đem phẩmchất, tài trí, kinh nghiệm cá nhân mà chọi lại với mọi sự can thiệp của sốphận. Và t duy tiểu thuyết cũng xuất hiện với sự tái hiện đời sống trên quanđiểm của con ngời riêng thời trung cổ khoảng thế kỷ XI - XII phổ biến ở Châu Âu là tiểuthuyết hiệp sĩ, nhân vật chính thờng là những ngời giang hồ tài giỏi, tôn thờ lýtởng chống cái ác và tiểu thuyết hiệp sĩ này thờng gắn với những câu chuyệntình. Hiệp sĩ phải phiêu lu qua các vơng quốc và lâu đài khác nhau, đem tài trímà lập các chiến công kỳ lạ để đợc khẳng định trong tình yêu của một ý trungnhân. Đến cuối thế kỷ XIII, loại tiểu thuyết này mất thế kỷ XIII trở đi, ở Châu Âu đặc biệt là ở Tây Ban Nha bắt đầu hìnhthành và phổ biến loại tiểu thuyết bợm nghịch, du đãng, nhân vật chính trongtiểu thuyết là những gã du đãng, tài giỏi đi giang hồ từ vùng này sang vùngkhác và nhiều khi đó là những tên lừa đảo, trộm đoạn mới của tiểu thuyết bắt đầu từ thời Phục Hng Châu Âukhoảng thế kỷ XIV - XVI khi xảy ra quá trình giải phóng con ngời khỏi thầnquyền của nhà thờ, khi con ngời bắt đầu ý thức nh một thực thể xã hội, tínhtrần tục cụ thể trong các quan hệ xã hội và điều kiện xã hội, lý tởng nhân vănđợc khẳng định, tôn thờ lẽ sống tự nhiên, miêu tả rộng lớn tất cả các quan hệcá nhân và xã hội gắn liền với ý thức phê phán hoàn cảnh làm cho tiểu thuyếtthời kỳ này có bộ mặt mới. Chi tiết sinh hoạt, chi tiết lịch sử, phong tục tănglên, kết cấu mở rộng. Yếu tố phiêu lu mang một chức năng mới Mở rộng diệnquan sát, nghiên cứu và phê phán hiện thực. Păngtagruyen của Rabơle vàĐônkihôtê của Xecvantex đã phê phán mọi mặt xã hội phong kiến trung cổvà cả mặt hạn chế của quan hệ t bản, khẳng định nhu cầu mọi mặt của con ngời, từ vật chất đến tinh kỷ XVIII - XIX đặc biệt là thế kỷ XIX hai trờng phái hiện thực vàlãng mạn đã xuất hiện các nghệ sĩ bậc thầy nh Xtăngđan, Bandắc, ThaCơ Rây,Đickenx, Gôgôn, Tuôcghênhép, Đôxtôiepxki, Thể loại tiểu thuyếtđã đạt đến sự nảy nở trọn vẹn, sự miêu tả đời sống riêng t với những lợi íchdục vọng cá nhân đều gắn liền với tính khái quát có tầm vóc lịch sử xã hộirộng lớn, xây dựng những tính cách điển hình trong hoàn cảnh điển hình. Vềnội dung thể loaị, tiểu thuyết thế kỷ XIX kết hợp nội dung đời t với nội dungthế sự, một số tác phẩm kết hợp với nội dung lịch sử dân tộc. Quy mô tiểuthuyết đạt đến tầm vóc lớn lao đồ sộ cha từng có nh bộ Tấn trò đời của= 11 =Bandắc, Dòng họ RugôngMacca của Dôla, Chiến tranh và hoà bình ở Trung Quốc, khái niệm tiểu thuyết xuất hiện từ rất sớm, ngay từthời nhà Tần Thế kỷ III TCN trong sách của Trang Tử. Theo Lỗ Tấn, tiểuthuyết Trung Quốc ra đời, vận động phát triển qua các thời kỳở thời Nguỵ Tấn Thế kỷ III - IV xuất hiện dới dạng Chí quái, Chínhân - chuyện ghi chép những việc quái dị hoặc những việc thuộc sinh hoạtcá nhân của các danh sĩ ở ngoài giới hạn kinh sử. Do vậy loại tiểu thuyết nàycực kỳ ngắn, đơn giản và có nhiều yếu tố hoang đời Đờng, giai cấp phân hoá, đối lập sâu sắc, lại thêm thành thịphát triển tạo cơ sở cho loại văn học ngoài kinh sử phát triển. Cũng nh ở phơng Tây, tiểu thuyết truyền kỳ đời Đờng thể hiện những nhu cầu đời sống cánhân, phê phán các thói tục xấu xa hoặc sự bất bình đẳng xã hội, khẳng địnhcác phẩm chất tính cách cá nhân tốt đẹp nh ca ngợi tình vợ chồng, tình yêuchung thuỷ... Do vậy nó gần gũi với cuộc đời, ngoài ra là các truyện hiệpkhách, truyện tìm tiên học đạo thể hiện t tởng h vô kiểu đời ngời nh mộng,phú quý nh thuyết thoại bản đời Tống khoảng thế kỷ XI - XIII ở Trung Quốccác đô thị phát triển, xuất hiện tầng lớp thị dân cho nên có các nghệ nhân kểchuyện để phục vụ cho tầng lớp này, thờng là truyện kể từng đêm theo sự tíchlịch sử hoặc kinh truyện mà theo Lỗ Tấn các thoại bản này chính là cơ sở chosự ra đời của tiểu thuyết chơng hồi Minh - Thanh. Tiểu thuyết thoại bản đờiTống tiếp tục thể hiện cuộc đời số phận và phẩm chất cá nhân trong đời đời Minh - Thanh thì đây là thời kỳ phát triển rực rỡ của tiểuthuyết. Tiểu thuyết đời Minh thờng khai thác đề tài lịch sử, thể hiện tinh thầnnghĩa hiệp, do vậy mà có giọng điệu hào hùng, hoành tráng nh bộ tiểu thuyếtchơng hồi nổi tiếng Tam quốc chí diễn nghĩa của La Quán Trung, Thuỷhử của Thi Nại Am, Tây du ký của Ngô Thừa Ân. Sang đời Thanh xã hộitrở nên rối ren, thối nát cho nên xuất hiện các tiểu thuyết xuất sắc kể về đời tvà đạo đức thế sự nh Hồng lâu mộng và Chuyện làng Tiểu thuyết trong lịch sử văn học Việt thuyết ở Việt Nam phát triển muộn. Từ thế kỷ X - XII mới xuấthiện những văn bản viết đầu tiên, thờng là những truyện văn xuôi dới dạng cácthần phả nh việt điện U linh hoặc ghi chép các truyền thuyết dân gian nhLĩnh Nam chích quái. Do vậy bao giờ cũng có những yếu tố hoang đờng.= 12 =Từ thế kỷ XV - XVIII những truyện văn xuôi chữ Hán đạt đợc nhữngthành tựu đáng kể nh Thánh Tông di thảo của Lê Thánh Tông, Truyền kỳmạn lục của Nguyễn Dữ, Truyền kỳ tân phảcủa Đoàn Thị Điểm phần lớn làviết về đời t của những ngời bình thờng, nhất là phụ thế kỷ XVIII - XIX đặc biệt là cuối thế kỷ XVIII đầu thế kỷ XIXxuất hiện những truyện Nôm, trong truyện Nôm đã có yếu tố của tiểu thuyếtnh có cốt truyện, nhân vật, ngôn ngữ ngời kể chuyện. Đây có thế coi là tiền đềcho tiểu thuyết Việt Nam hiện đại ra đời bởi qua khảo sát ngời ta thấy nhữngcuốn tiểu thuyết đầu tiên có cấu trúc giống truyện Nôm. Cùng với việc xuấthiện truyện Nôm cuối thế kỷ XVIII xuất hiện tác phẩm văn xuôi chữ Hán dàihơi phải kể đến là Hoàng Lê nhất thống chí của Ngô gia văn phái có quy môtiểu thuyết 17 hồi, hơn 30 nhân vật bao quát một khoảng thời gian dài từ1767 - 1802, nhiều chi tiết về cuộc sống nhiều mặt. Về nội dung thể loại tuycó yếu tố đời t và thế sự nhng tính chất sử thi là chủ yếu vè gắn với sự hngvong của triều đại, của đất nớc. Tuy nhiên xét về nhiều mặt nó vẫn thuộcphạm trù tiểu thuyết cổ điển phơng tiểu thuyết Việt Nam hiện đại xuất hiện khi nào? Vào cuối thế kỷXIX 1887 tại Gia Định lần đầu tiên xuất bản cuốn tiểu thuyết mang mầu sắcmới đó là Thầy Lazaro Phiền của Nguyễn Trọng Quản. Trong truyện nàyngời đồng hành với Lazaro Phiền trên chuyến tàu đi Bà Rịa đã thuật lại nhữnglời thú tội của chính Lazaro Phiền, một thông ngôn của chính quyền thuộc địaPháp tại Nam Kỳ. Một phụ nữ Việt lấy chồng Pháp phải lòng thầy thông ngôn,nhng không đợc Lazaro Phiền đáp lại, chị ta bèn bịa tạc những chuyện xấutrong quan hệ giữa vợ của Lazaro Phiền với anh vợ của anh ta. Nghi bạn và vợthông dâm, Lazaro Phiền đã giết cả hai ngời. Lazaro Phiền hối hận vì đã giếtbạn và vợ giày vò. Sau khi biết vợ và bạn vô tội, Lazaro Phiền càng bị giày vòdữ dội hơn. Nỗi đau khổ vì sám hối nhng không đợc cứu rỗi đó khiến LazaroPhiền dần dần đi đến cái chết. Cuốn tiểu thuyết này chỉ dày có 28 trang chagây đợc tiếng vàng lớn. Đáng chú ý trong bài tựa của cuốn tiểu thuyết tác giảviếtĐã biết rằng xa kia dân ta chẳng thiếu chi thơ, văn, phú, truyện nói vềnhững đấng anh hùng hào kiệt, những tay tài cao chí cả rồi đó, mà những đấngấy thuộc về đời xa chớ đời nay chẳng còn nữa. Bởi đó tôi mới dám bày đặtmột chuyện đời này là sự thờng có trớc mắt ta luôn, nh vậy thì sẽ có nhiều ngời sẽ lấy lòng vui mà đọc, kẻ thì cho quen mặt chữ, ngời thì đặng giải phiềnmột giây.= 13 =Vậy nếu truyện tôi in ra đây làm cho đẹp lòng mọi ngời đặng, thì tôilấy làm có phớc lắm, mà ai có thấy sự gì chẳng đẹp ý ai, thì xin cho tôi biếtmà thú tội cùng sửa mình lại, thì tôi sẽ cảm ơn vô một đoạn trớc có câu ... tôi một có ý dụng lấy tiếng thờng mọi ngờihằng nói mà làm ra một truyện hầu cho kẻ sau coi mà bày đặt cùng in ít nhiềuchuyện hay... [198, 4].ở đây Nguyễn Trọng Quản đặt ra ba tiêu chí đối với một tiểu thuyếthiện đại. Thứ nhất tiểu thuyết là sự h cấu mà tác giả nói là bày đặt để kể lạimột câu chuyện, thứ hai đó là những chuyện xảy ra trong xã hội đơng thời sựthờng có trớc mắt ta luôn và cuối cùng là dùng văn xuôi viết bằng chữ quốcngữ để kể lại câu chuyện bày đặt,đó là thứ tiếng thờng mọi ngời hằng chung tác phẩm cha đạt đợc tầm vóc của một thiên tiểu thuyết, về một phơng diện nào đấy mới chỉ là một truyện dài mà đợi đến đầu thế kỷ XX 1922 nhà văn Hoàng Ngọc Phách viếttiểu thuyết"Tố Tâm", xuất bản năm1925 thì giới nghiên cứu văn học mớikhẳng định đây là cuốn tiểu thuyết mở đầu cho tiểu thuyết Việt Nam hiện năm 1900 - 1920 tiểu thuyết hiện đại viết bằng chữ quốc ngữ pháttriển rất nhanh và hầu nh chỉ tập trung ở khu vực Nam Bộ, số lợng nhiều nhngthành tựu cha có, cha xuất hiện những tác giả, tác phẩm tiêu 1920 - 1930 bắt đầu có thành tựu về cây bút Nam Bộ tiêu biểu là HồBiểu Chánh với các tác phẩm nh Cay đắng mùi đời, Tiền bạc bạc tiền,Cha con nghĩa nặng... Tuy nhiên tiểu thuyết của Hồ Biểu Chánh mới chỉ làtiểu thuyết đạo lý nặng về giáo thuyết Việt Nam bớc vào thời kỳ phát triển rực rỡ phải đến giaiđoạn 1930 - 1945 với hàng loạt tiểu thuyết của Tự Lực văn đoàn và nhất làtiểu thuyết của hiện thực phê phán với những tác giả và tác phẩm tiêu biểu nhNam Cao với Sống mòn, Vũ Trọng Phụng với Số đỏ, Vỡ đê, Giông tốngoài ra còn phải kể đến Nguyên Hồng, Nguyễn Công Hoan, Ngô Tất Tố ...Giai đoạn 1945 1975 tiểu thuyết gặt hái đợc nhiều thành công trongviệc phản ánh hai cuộc chiến tranh thần thánh của dân tộc và trong công cuộcxây dựng chủ nghĩa xã hội đặc biệt là xây dựng đợc nhiều nhân vật anh hùngnh Hòn đất của Anh Đức, Đất nớc đứng lên của Nguyên Ngọc, tiểu thuyếtMiền Tây của Tô Hoài ...Từ sau 1975 đến nay tiểu thuyết tập trung vào thể hiện đề tài đời t thếsự và đã đạt đợc những thành tựu đáng kể trên nhiền phơng diện cách xâydựng nhân vật, ngôn ngữ nhân vật, ngôn ngữ trần thuật ... đa tiếng Việt dần= 14 =đến sự hoàn thiện và hiện đại nh Đất trắng của Nguyễn Trọng Oánh, Nỗibuồn chiến tranh của Bảo Ninh, Bến không chồng của Dơng Hớng ... Khái niệm tiểu thuyết hiện Tiểu thuyết hiện kia đối với tiểu thuyết, ông cha của chúng ta có một quan niệmriêng tiểu thuyết tức là những chuyện hoang đờng hoặc chuyện lịch sử quákhứ. Đọc tiểu thuyết để giải trí mà giải trí là cùng sống một lúc với các nhânvật trong tiểu thuyết ở một thế giới khác, một thế giới thần tiên hay ma quỷ,chỉ hơi phảng phất với cuộc đời ở thế gian quan niệm về tiểu thuyết ấy, ngày nay đã thay đổi hẳn. Nếu ta đứngvào phơng diện văn học mà xét, ta sẽ thấy thế kỷ XIX của Pháp cũng nh củacả Châu Âu là thế kỷ của tiểu thuyết. Còn ở Tàu, tiểu thuyết lại phát đạt sớmhơn. Ngay từ thế kỷ XII nớc Tàu đã có bộ Tam quốc chí diễn nghĩa mà ngàynay vẫn đợc kể là một bộ tiểu thuyết kiệt thuyết đợc phát đạt nh thế tất nhiên cũng có cái lý của nó, cũngnh một thứ cây gặp đợc chỗ đất thích hợp và khí hậu thích hợp vậy, từ thế kỷXIX tiểu thuyết đã trở nên một loại văn rất thích hợp với tinh thần nhân tiểu thuyết ngời ta thấy có cái thú vị nồng nàn là đợc sống sâu rộng hơn,thấm thía hơn vì ở đời không một ai đợc sống trọn vẹn. Tiểu thuyết ở nớc tacũng đã gây đợc một mảnh đất thích hợp nh tiểu thuyết ở hầu hết các nớc trênhoàn cầu, tiểu thuyết ở nớc ta cũng đã gần trở nên một thứ báo không phải thứbáo thông tin hàng ngày mà là một thứ báo gọi các tính biết của ngời nói rằng tiểu thuyết Việt Nam hiện đại hãy còn rất trẻ trung và trànđầy sức sống tuy nó đã đi qua một chặng đờng lịch sử gần nửa thế kỷ năm 20 là thời kỳ chuẩn bị hình thành một nền tiểu thuyết mới. TrớcCách mạng tháng Tám tiểu thuyết hiện đại phát triển theo nhiều khuynh hớngkhác nhau và đã ghi đợc nhiều thành tựu đáng kể trong thời kỳ Mặt trận dânchủ. Sau năm 1945 đặc biệt là từ năm 1954 đến nay là những năm đợc mùalớn của tiểu thuyết hiện thực xã hội chủ số vấn đề cần phải đặt ra nh quan niệm thế nào là tiểu thuyết hiệnđại? Tại sao những mầm mống của tiểu thuyết hiện đại lại xuất hiện vàonhững năm 20 của thế kỷ XX? Những cơ sở về mặt xã hội và ý thức hệ đã làmnảy sinh những thể loại văn học hiện đại tiểu thuyết, kịch nói, truyện ngắn?Nh chúng ta đã biết cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX là thời kỳ mà lịchsử của dân tộc Việt Nam đang tiến nhanh vào thời kỳ hiện đại. Khi Việt Namđã thực sự biến thành thuộc địa của đế quốc Pháp, khi mà ánh sáng của Cách= 15 =mạng tháng Mời Nga rọi tới Phơng Đông thì Việt Nam không còn là một bánđảo đứng chơ vơ ở địa đầu Đông Nam á nữa. Từ nay lịch sử dân tộc Việt Namsẽ gắn liền với phong trào cách mạng thế giới, với cuộc đấu tranh của giai cấpcông nhân và phong trào giải phóng dân tộc. Từ nay những trào lu văn học vàtriết học hiện đại cuả thế giới sẽ tiếp tục tràn vào Việt Nam gây nên nhữngảnh hởng hết sức mâu thuẫn và phức tạp. Bản thân văn học Việt Nam nhữngnăm 20 cũng chuyển nhanh vào thời kỳ hiện đại để phục vụ cho những hìnhthái mới của cuộc đấu tranh giai cấp. Tiểu thuyết với t cách là một thể loạiquan trọng trong đời sống văn học cũng không nằm ngoài vòng quay lịch lại với quan niệm thế nào là tiểu thuyết hiện đại? Theo Phan Cự Đệtrong cuốn Tiểu thuyết Việt Nam hiện đại tập 1 cho rằng quan niệm hiệnđại bao gồm cả hai yếu tố nội dung và hình thức. Tiểu thuyết hiện đại phảiphản ánh đợc t tởng, tình cảm của những giai cấp, những tầng lớp ngời trong xãhội hiện đại, phải đặt ra đợc những vấn đề có ý nghĩa đối với thời đại chúng thuyết hiện đại cũng có thể soi rọi ánh sáng vào những thời kỳ quá khứ xaxa nhng với quan điểm lịch sử, với cách nhìn đánh giá của con ngời hiện thuyết hiện đại phải đợc xây dựng theo kiểu kết cấu mới, phơng pháp điểnhình hoá mới khác với những truyện Nôm và tiểu thuyết chơng hồi thế kỷXVIII và XIX, lối ngôn ngữ mới không phải là thứ văn chơng biền ngẫu đầyđiển tích, điển cố nặng nề và quan điểm thẩm mỹ vậy những quan niệm cũ lấy luân lý làm cốt truyện, lấy ly kỳ đểquyến rũ độc giả đều gạt bỏ. Các nhà văn ngày nay hiểu rằng muốn đợc lâudài phải hoặc lấy tâm lý làm gốc, giải phẫu tính tình dục vọng của cá nhânhay toàn thể, hoặc làm cho ta suy nghĩ về những vấn đề lớn lao có quan hệ đếnđơid ngời. Cách dẫn truyện cũng khác hẳn, không còn những lối bắt buộc độcgiả phải theo dõi một nhân vật suốt cả cuộc đời, thu rút thời gian lại, các nhàviết tiểu thuyết a gói ghém câu chuyện trong suốt quãng thì giờ ngắn ngủi, lúcmà tình thế đến hồi bi kịch nhất. Lời văn cũng vì thế mà mềm mại hơn để diễntả hết những vẻ uyển chuyển của tâm hồn ngời vào những cơ sở lý luận trên mà ngời ta đa ra rất nhiều định nghĩakhác nhau về khái niệm tiểu thuyết hiện đại, nhng cho đến nay khái niệm vềtiểu thuyết trong cuốn Từ điển thuật ngữ văn học của nhóm tác giả Lê BáHán, Nguyễn Khắc Phi, Trần Đình Sử là tơng đối đầy đủ và toàn diện hơn cảvì đã dựa trên cơ sở nghiên cứu của M. Bakhtin khi ông đã rút ra đợc nhữngđặc trng cơ bản nhất của tiểu thuyết khi dựa trên sự đối sánh giữa tiểu thuyết= 16 =và sử thi Tiểu thuyết là tác phẩm tự sự cỡ lớn có khả năng phản ánh hiệnthực đời sống ở mọi giới hạn không gian và thời gian. Tiểu thuyết có thể phảnánh số phận của nhiều cuộc đời, những bức tranh phong tục đạo đức xã hội,miêu tả các điều kiện sinh hoạt giai cấp, tái hiện nhiều tính cách đa dạng [8,268]. Khái quát các chặng đờng phát triển của tiểu thuyết hiện đại từ đầuthế kỷ XX đến năm trình hiện đại hoá văn học nửa đầu thế kỷ XX trải qua hai giaiđoạn, từ đầu thế kỷ đến năm 1932 và từ 1932 - 1945, nh hai cấp độ khác nhaucủa cùng một xu hớng vận động và phát triển. ở chặng đầu là những nhà vănđóng vai trò chuẩn bị và những chặng sau là những ngời có sứ mệnh hoànthành. Ranh giới giữa hai chặng thời gian đó tởng nh ngẫu nhiên nhng lại làranh giới nghiệt ngã không phải ai cũng có thể vợt qua. Ba mơi năm đầu thếkỷ là giai đoạn phôi thai của nền văn học mới và hơn một thập kỷ sau là giaiđoạn trởng thành của nó. Văn xuôi nghệ thuật với sự góp mặt của tiểu thuyếtcũng không đi chệch ra khỏi quy luật chung của tiến trình hiện đại hoá vănhọc dân sát sự vận động của tiểu thuyết Việt Nam trong những năm bản lềgiữa hai thế kỷ có thể nhận thấy sự chuyển biến và đổi mới của bản thân thểloại qua từng thời đoạn văn học và trong tơng lai tiểu thuyết vẫn không ngừngtìm tòi, đổi mới nhằm đáp ứng nhu cầu thẩm mỹ của ngời đọc hiện đại. Vớicách nhìn biện chứng mang tính dự báo, M. Bakhtin đã nhận đinh Tiểuthuyết là thể loại văn chơng duy nhất đang biến chuyển và còn cha định hình[3, 21].Dẫu rằng tiểu thuyết là thể loại ra đời muộn hơn so với những thể loạikhác nhng với t cách là một thể loại hiện đại, tiểu thuyết đã chứng tỏ đợc sứctrẻ và sức sống của một thể loại đang trong qúa trình sinh thành và biến quá trình vận động ấy, tiểu thuyết vừa kế thừa các yếu tố kinh nghiệmnghệ thuật truyền thống, vừa có khả năng vận dụng phơng thức nghệ thuật củacác thể loại khác. ở Việt Nam, tiểu thuyết đã hình thành từ những năm đẩucủa thế kỷ XX, một thể loại mà theo Vũ Ngọc Phan cho là Tiểu thuyết là mộtloại văn đang thịnh hành ở nớc ta. Sự ra đời và phát triển của tiểu thuyết ViệtNam cũng phù hợp với xu thế phát triển chung của nền g lại ít dần. Tuy nhiên tiểu thuyết Việt Nam thế kỷ XXphải ghi nhận đóng góp đáng kể của Hồ Biểu Chánh tạo nền tảng vững chắccho tiểu thuyết phát triển rực rỡ ở giai đoạn thuyết miền Bắc xuất hiện chậm hơn nhng sau đó lại có tốc độphát triển vợt trội. Ban đầu là tác phẩm của Tản Đà nh Giấc mộng con1916, sau là Đặng Trần Phất với Cành lê điểm khuyết 1921, TrọngKhiêm với Kim Anh lệ sử 1924, Nguyễn Trọng Thuật với Quả da đỏ1925, Hoàng Ngọc Phách với "Tố Tâm" 1925. Trong mặt bằng tiểu thuyếtlúc đó "Tố Tâm" đã tỏ ra vợt trội, đánh dấu một bớc ngoặt trong lịch sử tiểuthuyết Việt Nam hiện đại, "Tố Tâm" nh một trái bom nổ giữa khung trời tìnhcảm[5, 603] lúc bấy giờ. Ngòi bút sáng tạo của Hoàng Ngọc Phách đã làmmột cuộc cách mạng trong văn xuôi, đi sâu vào khai thác thế giới nội tâm conngời với lối miêu tả thời gian tâm lý. Nhà văn đã khớc từ với kiểu tiểu thuyếtchỉ có một điểm nhìn trần thuật đơn điệu, theo đờng thẳng, xây dựng tác phẩmtheo dòng hồi tởng, khắc hoạ chân dung những tâm hồn. Giáo s Nguyễn HuệChi đã chỉ ra cái mới trong quan niệm nghệ thuật của tiểu thuyết "Tố Tâm"Tố Tâm đã chuyển hớng sáng tác từ môi trờng nhãn giới sang môi trờng tâmgiới, từ khuynh đạo lý sang khuynh hớng tâm lý, từ bút pháp chuyện kể sangbút pháp tự thuật, từ loại hình tiểu thuyết lấy sự chỉ vẽ thói đời làm đối tợngsang loại hình tiểu thuyết lấy sự mách bảo của con tim làm đối tợng, từ sựđộng nhất đơn giản xung đột nghệ thuật với xung đột xã hội đến sự hoá thântinh tế xung đột xã hội trong xung đột nội tâm [5, 89]. "Tố Tâm" của HoàngNgọc Phách khởi đầu một cuộc cách tân trong văn học, cho thấy sức mạnhcủa tiểu thuyết hiện đại với hình bóng đích thực của cái tôi trong đời sống tinhthần Việt Nam, đặt nhà văn vào vị trí mở đờng cho dòng văn xuôi lãng mạnViệt Nam thế kỷ XX và cụ thể hơn là một đại biểu tiền thân xứng đáng củaTự Lực văn đoàn Vũ Bằng.Nh vậy tiểu thuyết xuất hiện và đựoc hiện đại hoá dới ảnh hởng của tiểuthuyết phơng Tây. Trong một khoảng thời gian ngắn từ bỏ những đề tài trung,hiếu, tiết, nghĩa chú ý tới những điều xảy ra xung quanh, những truyện, nhữngvấn đề thế sự. Nhân vật trở thành trung tâm miêu tả và tâm lý nhân vật trở thànhđối tợng chủ yếu để khai thác. Thời gian nghệ thuật đa tuyến, đa chiều, kết cấumở, kết thúc bỏ ngỏ. Ngôn ngữ có tính dân chủ cao gắn với ngôn ngữ đời sốnghàng ngày. Cách trần thuật linh hoạt, có khi tác giả đứng ở ngôi thứ nhất, ngôi= 19 =thứ hai mà trần thuật. Quốc ngữ hiện đại Việt Nam đã phá vỡ hầu hết nhữngphạm vi cũ, mở ra hớng phát triển mới tự do và mạnh mẽ Sự phát triển hoàn chỉnh của tiểu thuyết Việt Nam là chặng đờng đánh dấu sự phát triển rực rỡ của thể loại tiểuthuyết. Từ năm 1932 với sự ra đời của Tự Lực văn đoàn đã mở ra con đờngmới cho tiểu thuyết Việt Nam hiện đại. Theo giáo s Hoàng Xuân Hãn trongTạp chí Sông Hơng cho rằng Tuy Tự Lực văn đoàn không phải là nhómduy nhất nhng lại là nhóm quan trọng nhất, nhóm cải cách đầu tiên của nềnvăn học Việt Nam hiện đại. Tự Lực văn đoàn bắt đầu từ năm 1932 và kếtthúc vai trò lịch sử vào năm 1944 bao gồm tám nhà văn, nhà thơ Nhất Linh,Hoàng Đạo, Thạch Lam, Thế Lữ, Xuân Diệu, Tú Mỡ, Khái Hng, Trần Tiêu. TựLực văn đoàn đã có những cách tân quan trọng trong nghệ thuật tiểu thuyếthiện đại. Tính hiện đại hoá của thể loại đợc thể hiện rõ nhất trong việc nhà văntập trung khai thác thế giới nội tâm con ngời. Đây là một bớc tiến dài của tiểuthuyết Việt Nam hiện đại. Trong khi đó văn xuôi trung đại lấy quá trình sựkiện làm đối tợng trung tâm. Còn trớc đó tiểu thuyết "Tố Tâm" của HoàngNgọc Phách cũng đã miêu tả nhân vật có chiều sâu song mới dừng lại ở tâmlý trên mặt phẳng còn với tiểu thuyếtBớm trắng của Nhất Linh là hànhtrình bên trong của nhân vật. Tiểu thuyết Tự Lực văn đoàn đã thành côngtrong nghệ thuật miêu tả hành trình tự ý thức của con ngời cá nhân trong vănhọc Việt Nam hiện đại nửa đầu thế kỷ XX. Các nhà văn Tự Lực văn đoàn cũngđã đóng góp về mặt ngôn ngữ làm trong sáng tiếng Việt với một lối văn xuôimộc mạc, tinh tế, khúc chiết đợc tạo ra từ lời nói thông thờng của con tiểu thuyết hiện thực phê phán, đặc biệt là Nam Cao, Vũ TrọngPhụng thì quá trình hiện đại hoá tiểu thuyết mới đạt đến đỉnh cao, vơn tới mặtbằng chung của tiểu thuyết hiện đại thế giới cùng thời kỳ. Với thái độ nhậpcuộc tiểu thuyết của họ đã đề cập đến thực trạng xã hội hiện thời, đến thânphận con ngời phong phú, đa dạng hơn so với tiểu thuyết ở giai đoạn phôi thaivà với cả Tự Lực văn đoàn. Xây dựng không gian nghệ thuật phức tạp, đachiều, tạo dựng đợc nhân vật đám đôngđủ các tầng lớp, giai cấp xây dựng đợc nhiều điển hình độc đáo để đời, kết cấu linh hoạt, ngôn ngữ đa thanh, đagiọng. Mỗi nhân vật nói một giọng riêng theo tầng lớp, đẳng cấp, ngành nghềrất sinh động. Đó là thứ ngôn ngữ đợc cá thể hoá một cách triệt thuyết Việt Nam hiện đại vận động, phát triển theo một quy luật vàquy kết ở ba phơng diện sau= 20 =Từng bớc thay đổi quan niệm nghệ thuật về con ngời, nhìn chung ngàycàng toàn diện hơn, sâu sắc hơn và nhân văn hớng tiểu thuyết ngày càng đi sâu khai thác thế giới nội tâm của ngữ đợc hiện đại hoá đi từ ngôn ngữ mang tính chất khẩu ngữ đếnngôn ngữ trong sáng, gọt rũa đơn điệu và đến ngôn ngữ gần gũi với đời sốngthờng ngày của con ngời đa nó tiến dần tới hiện 2"Tố Tâm" nhìn từ góc độ thể loại tiểu Giới thiệu khái quát về Hoàng Ngọc Phách và "Tố Tâm" Hoàng Ngọc Ngọc Phách1896-1973 tên huý là Tớc, tên trong giấy khai sinhlà Hoàng Ngọc Phách, khi bắt đầu cầm bút đặt biệt hiệu là Song An. Là conthứ sáu trong một gia đình nhà nho có tám ngời con trai ở làng Đông Thái, xãYên Đồngnay là xã Tùng ảnh, tổng Việt Yên, huyện Đức Thọ, Hà Tĩnh. 10tuổi đã giã từ quê cha đất tổ theo bố mẹ ra sống hẳn ở ấp Đông Côi, huyệnThuận Thành, tỉnh Bắc NinhHà Bắc ngày nay. Dù vậy từ giọng nói đến tácphong, lối sống Hoàng Ngọc Phách vẫn giữ nguyên cốt cách xứ Nghệ ra trong một gia đình nhà nho, bố lại là một ông đồ nho sẵn có ýmuốn giúp con tiến thủ bằng con đờng học vấn, các anh trai của Hoàng NgọcPhách tự lập sớm và thành công trên con đờng công danh sự nghiệp, nên conđờng học tập của ông rất thuận buồm xuôi gió. Năm 1911 ra Hà Nội với haianh và theo học trờng cụ Bùi Đình Tá ở ấp Thái Hà. Năm 1912 nhân kỳ thikhoá sinh mở, thi cả chữ Nho và chữ Quốc ngữ, ông đã đi thi và đỗ trờng 1914 đỗ bằng Tiểu học Pháp Việt tại Hà Nội. Cùng năm đó ông thi vàotrờng trung học Bảo hộ trờng Bởi và trúng tuyển. Nhờ học hành chăm chỉ,ông đợc cấp học bổng vào lu 20 tuổi ông lấy vợ tên là Phan Thị An kém ông hai 1919 thi đỗ trờng Cao đẳng, năm 1922 tốt nghiệp và đợc bổ vềdạy học ở trờng thành chung Nam Định. Con đờng của một nhà giáo khôngmấy bằng phẳng vì phải liên tục chuyển chỗ ở. Đến năm 1935, Hoàng NgọcPhách xin chuyển về Bắc Ninh và đây sẽ là nơi ông trụ lại lâu dài. Với uy tíncủa một nhà giáo,ông đợc nhiều học sinh và đồng nghiệp kính trọng. Ông đợcthăng Giáo s thợng hạng hạng nhất và lần lợt nhận nhiều phần thởng nh Hàn= 21 =lâm bội tinh của Pháp 1941, Hồng lô tự khanh 1942 và Kim tiền hạngnhất1943. Cách mạng tháng Tám thành công, Hoàng Ngọc Phách giữ nhiềuchức vụ quan trọng nh Giám đốc học khu Bắc Ninh, bầu vào Uỷ ban hànhchính tỉnh 1945, Hội đồng nhân dân tỉnh 1946...Hoàng Ngọc Phách là ngời có năng khiếu về văn chơng, lại ham mê đọcsách, ông đã đọc rất nhiều loại sách nh luận thuyết, văn chơng truyền bá quanđiểm tự do bình đẳngcủa cách mạng t sản Pháp, sách triết học, tâm lý học... vàđặc biệt là thể văn lãng mạn thế kỷ XIX, mạnh nhất là trờng phái của VictorHuy gô nên ông đã sáng tác thơ từ rất sớm và có lần đã đạt giải thứ tám trongcuộc thi thơ, đây là giải thởng mở đầu cho cuộc đời cầm bút của phải đến năm 1918 thì thơ văn Hoàng Ngọc Phách lần đầu tiênmới đợc đăng trên tờ Nam Phong tạp chí. Tên tuổi của ông trở nên nổi tiếngvà đợc nhiều ngời biết đến và trở thành một trong những nhà văn có vai trò, vịtrí quan trọng trong lịch sử văn học dân tộc phải chờ đến cuốn "Tố Tâm".Hoàng Ngọc Phách đã tiếp thu những thành tựu của tiểu thuyết cổ điển, nângthể loại tiểu thuyết lên một bớc mới - tiểu thuyết tâm lý. Chính vì vậy ông đợcxem là ngời khai mạc nền tiểu thuyết mới và văn xuôi lãng mạn Việt Namhiện đại. Có thể nói tài năng nghệ thuật của Hoàng Ngọc Phách đợc kết tinh ởtiểu thuyết "Tố Tâm".Số lợng tác phẩm mà Hoàng Ngọc Phách để lại không nhiều, có thể kểmột số tác phẩm tiêu biểu sau tiểu thuyết "Tố Tâm" 1925, Thời thế với vănchơng 1941, Đâu là chân lý 1941, Chuyện Trờng Bởi 1989,Chuyện trờng cao đẳng s phạm 1989... Đề tài - chủ đề - nội dung t tởng của "Tố Trong lịch sử văn học chúng ta, có những cái mốc cứ ngỡ có thểtuỳ tiện đặt ra hay bỏ đi mặc ý. Nhng đấy chỉ là trờng hợp những cái mốc hìnhthành do ý muốn chủ quan của nhà nghiên cứu. Còn nếu quả thực tiến trìnhkhách quan của văn học đã báo hiệu một cái mốc nh vậy thì dù muốn haykhông cũng cứ phải chấp nhận. Ngày nay, sau 80 năm đọc lại "Tố Tâm" chúngta vẫn cảm đợc rất rõ nguồn sống tiềm tàng trong sách, tiếng nói thời đại hằnlên từng trang vẫn không hề phai. Sức mạnh của "Tố Tâm" chính là ở đấy. Nhng nó không phải là một câu chuyện kể về nhân tình thế thái, ở đó có đủ mọicảnh đời mực thớc và đảo điên, có những con ngời lơng thiện và giantrá,những số phận may mắn và bất hạnh... bện chặt lấy nhau, hoạt động nhnhững trò rối trớc mắt độc giả. Những mô hình tiểu thuyết loại này vào đầunhững năm 20, nhìn trong thể tài và ngôn ngữ văn xuôi tiếng Việt thì đã có= 22 =phần mới mẻ, nhng về chủ đề và kết cấu không làm ai ngỡ ngàng cho lắm, vìđã thấy phảng phất ở đâu đó rồi, t duy nghệ thuật truyền thống cũng đã từngđả động đến nó rồiGẫm cời hai chữ nhân tình éo le...Lục Vân Tiên-Nguyễn Đình Chiểu.Đó là loại truyện thế sự mà Hoàng Ngọc Phách không làm. Ông khôngcó tham vọng phanh phui mọi ngóc nghách cuộc đời mà chỉ thu hẹp lại ở mộtgóc bức tranh xã hội kể một câu chuyện tình. Đề tài của "Tố Tâm" là đề tàitình yêu xuyên suốt từ đầu cho tới cuối tác phẩm. Nhng đây không phải là mộtcâu chuyện tình yêu gay cấn, ly kỳ thờng thấy trong các truyện thơ tài tử giainhân mà theo trình tự muôn thửơ cặp tình nhân trong truyện sẽ bị đẩy vàomọi tình huống phức tạp hội ngộ, trắc trở, lu lạc, đoàn viên... để thoả mãn trítò mò của ngời đọc. "Tố Tâm" trái lại là câu chuyện tình hết sức đơn giản củahai ngời trẻ trung, tài sắc gặp gỡ quen biết và yêu nhau. Đạm Thuỷ là một sinhviên Trờng cao đẳng rất yêu văn học, tâm lý học, xã hội học, có hoài bãođem những khoa học ấy mà so sánh với lý tởng á Đông và lấy quốc văn màdiễn ra một thứ luân lý s phạm... thích hợp với tính tình ngời Việt Nam [5,182] và đã có thơ văn đăng báo. Sự mất ví của Đạm Thuỷ trong một chuyến vềquê và sự ân cần chu đáo của quan huyện sở tại đối vơí Đạm Thuỷ đã tạo cơhội cho chàng gặp Tố Tâm, con gái của bà án ở số nhà 58, phố X, Hà Nội. Côgái lúc còn bé học chữ Nho, sau học trờng Pháp-Việt, đỗ sơ học, yêu văn chơng sầu cảm lãng mạn và hay tập làm thơ sầu cảm lãng mạn đã thầm yêu ĐạmThuỷ từ khi đọc văn thơ của chàng đăng trên báo, yêu chàng trớc khi biết mặtchàng. Tình cờ hai ngời gặp nhau và tình trong nh đã mặt ngoài con e. Tìnhyêu thầm lặng ấy kéo dài cho đến một hôm khi Đạm Thuỷ phát hiện đợcmảnh giấy vẽ hai chữ viết tắt tên mình và của ngời yêu VL dới đáy tráp củaTố Tâm thì hai ngời mới thật sự hiểu rõ lòng nhau. Đạm Thuỷ và Tố Tâm chỉmới thấy và thở hít khói hơng của ái tình nghi ngút bay. Có gì mạnh hơnnh cảnh này Nàng gục đầu vào vai tôi nh sắp ngã xuống, tôi phải đỡ lấynàng. Nớc mắt nàng thấm ớt cả vai áo, đầm đìa chảy xuống ống tay và ớt cảcavát vì nàng lấy lau mặt. Giữa họ, thì đó là lúc họ đang khổ đau vì ái đình Đạm Thuỷ không biết tình yêu giữa Tố Tâm và Đạm Thuỷ nên đãđính hôn cho chàng một cô gái ở quê mà hai gia đình lâu nay đã đi lại vớinhau, chỉ đợi Đạm Thuỷ học xong là cới. Còn gía đình Tố Tâm, bà án khi biếttình yêu của hai ngời cũng chỉ ra ý giữ gìn chỉ vì Đạm Thuỷ không dạm hỏiTố Tâm, nên bà án khuyên Tố Tâm lấy cậu tú B, ngời dạm hỏi con gái bà và= 23 =đợc bà ng ý. Khi Tố Tâm kiên quyết từ chối cậu tú B, bà án định lấy oai connhà gia pháp, cha mẹ bảo phải vâng lời nhng rồi cũng nghĩ lại, không nỡ épcon Thuỷ lấy lời phải trái mà khuyên nàng vâng lời giáo huấn cũngkhông lay chuyển đợc lòng Tố Tâm Em đã yêu anh thì không thể yêu ai đợcnữa, mà cũng không muốn yêu ai. Đã không yêu thì không lấy vì sợ làm phiềncho một ngời nam nhi nữa [5, 235]. Nhng rồi bà án ốm nặng. Vì tình mẫu tử,Tố Tâm đành phải nhận lời lấy cậu tú B, nhng ngay từ trớc hôm cới, nàng đãnh ngời mất hồn. Tố Tâm ốm và ba mơi sáu ngày sau nàng chết. Mối tình thathiết của nàng đối với Đạm Thuỷ chỉ còn lại một cái tráp Nhật Bản đựngnhững lá th và nhật ký của Tố Tâm. Trong di bút gửi lại cho Đạm Thuỷ, nàngviết Rồi đây, sau khi hơng tàn khói tỏa, có lúc nào anh qua chỗ em an giấcngàn năm này, nhờ anh đề hộ vào gốc cây, tảng đá hay bức tờng mấy chữrằngĐây là mồ một ngời bạc mệnh chết vì hai chữ ái tình[5, 281]Những chuyện tình nh thế thông thờng hẳn không ai để ý làm gì bởitrong văn học Việt Nam đã có biết bao nhiêu câu chuyện tình yêu nh vậy rồinhng vào tay Hoàng Ngọc Phách đã bất ngờ gây nên cả một làn sóng xúc cảmdây chuyền và làm thay đổi cách nhìn độc giả. Độc giả không còn đứng ngoàivận mệnh các nhân vật để xót thơng hay căm giận, để khen ngợi hay chê baimà tham gia vào câu chuyện nh một nhân vật hoá thân để có thể sống vuibuồn, hờn ghen cùng nhân vật. Vừa đọc đợc một phần đầu tâm hồn đã thấymê man chìm đắm với câu chuyện vui thú êm đềm hình nh mình đã bị bao bọctrong một hoàn cảnh riêng đầy rẫy những tình yêu đằm thật Hoàng Ngọc Phách đã không chỉ kể một câu chuyện tình, ôngcòn giúp bạn đọc mở một cánh cửa đi vào thế giới bí ẩn của tình yêu. Nói nhTrúc Hà Nay đã có ngời chịu khó đem ngọn bút tinh tế vẽ vời mọi nỗi u uẩn,ly kỳ bí mật của ái tình ra một cách rõ ràng, sáng sủa, lắng nghe từ cái nhịpcủa quả lòng để nhận hiểu cái ý nghĩa của nó khi mừng giận lúc thơng yêu,tách bạch những mối tình cảm âm thầm thuở nay mình vẫn bị sự sai khiến củanó mà không tự hiểu [5, 529].Đã đành đó là cánh cửa không hẳn mới lạ đối với đại đa số ngời Việtnh Truyện Kiều, Sơ kính tân trang chẳng đã mở rồi còn gì, nhng mới lạ ởchỗ nó mở một cách đột ngột, trực diện, không có một duyên cớ gì khác bênngoài tình yêu dẫn dắt hoặc che khuất cõi lòng hai con ngời này. Chúng cứ thểhiện ra với tất cả sự lạ lùng, với vẻ đẹp đơn sơ, chân chất và cả sự ngang tráiđa đoan đủ làm ngời ta say đắm.= 24 = Đề tài của tiểu thuyết "Tố Tâm" là câu chuyện tình yêu nam nữ,rất quen thuộc và phổ biến nhng chủ đề phản ánh lại hoàn toàn mới mẻ, phùhợp với xu thế của thời bấy giờ, đó là "Tố Tâm" đã đoạn tuyệt với loại truyệnđạo lý, bắt nhân vật phải biểu trng cho lòng trinh bạch và đức hạnh để bớcsang loại truyện chống lại lề thói, lấy những việc làm bất hợp pháp và nhữngmối tình bị cấm đoán làm nội dung phô đó vấn đề trung tâm ở đây hiển nhiên là vấn đề ái tình. Ngời Tây vàsách Tây đem vào xã hội ta nhất là lớp thanh niên tân học một quan niệm mớivề tình yêu nam nữ, một quan niệm dồi dào, phức tạp, mãnh liệt cổ nhân ta cha từng biết tới. Tác giả lấy Đạm Thuỷ, Tố Tâm làm một trờng hợp tuy hơi sớmđối với đại đa số nhng có thể coi là một thí dụ điển hình. Cái tình yêu ĐạmThuỷ, Tố Tâm ở đây có gì đặc biệt? Đó là một tình yêu tri kỷ, bình đẳng. Họquý nhau vì tôn trọng nhau về đức, hợp nhau ở những ý hớng, những sở phải sự ham nhau ở đầu mày cuối mắt mà là sự hoà hợp của hai tâmhồn tìm đến nhau trớc. Tố Tâm mới đọc văn Đạm Thuỷ mà đã thấy Sao anhhợp tâm trí với em vậy, rồi từ khi biết ngời, đợc trò chuyện, trao đổi thì tởngnh hai linh hồn trời sinh ra để quấn quýt bên nhau, giao hoà cùng là một tình yêu thơ mộng đợc nuôi dỡng trong hơng vị văn chơng tôđiểm bởi trí tởng tợng, đợc đặt vào những mỹ cảnh tạo vật, đợc nghệ thuật hoátới mức tối cao. Đạm Thuỷ và Tố Tâm đều là những tâm hồn thi nhân mà tìnhyêu đến chính là một cơ hội tốt để rung động và tạo ra bao nhiêu mỹ cảm. Họtô vẽ cho nên một cảnh huống ly kỳ, thổi vào đó cái hồn cao sơn lu thuỷ đẩylên tới tầng trời lý tởng. Chúng tôi tởng tợng ra nh vũ trụ chỉ có hai ngời màthôi, bao nhiêu những thờng tình eo hẹp những thảm cảnh lôi thôi, bao nhiêutiếng khóc câu cời, đờng danh mối lợi ở chốn phồn hoa đã chìm đắm đâu mấtcả, trớc mắt chỉ còn thấy khói hơng của ái tình nghi ngút bay trong đám títmù, khiến cho hai ngời tơng tri đó tởng là đôi chim nhạn đơng cùng nhau tungtrời mà bay[5, 229]Đó là một tình yêu đợc ý thứcnhững vai tuồng yêu đơng đây khôngphải là những con cờ để mặc bản năng sai khiến. Tuy tình yêu cũng làm chohọ say sa, nhng không phải nh ngời dốc cả bầu rợu một hơi để rơi vào chỗ vôgiác, vô tri. Khác thế họ nhắp từng miếng nhỏ, nghe ngóng cảm giác kiểmsoát đợc sự lan tràn từng làn nhiệt lợng. Đạm Thuỷ khi bớc vào biết đựơcmình đi tới đâu, ghi nhân từng giai đoạn, từng biến đổi. Tố Tâm cũng vậy,trong th tình và nhật ký cúi xuống tâm hồn mình hỏi han, phân tích. Đó lànhững con ngời tri thức mới, bắt đầu làm quen với nếp sống bên trong. Cũng= 25 = Ngày đăng 20/07/2013, 0125 Tiểu luận văn học TIỂU THUYẾT “TỐ TÂM” CỦA HOÀNG NGỌC PHÁCH TRONG BUỔI ĐẦU HIỆN ĐẠI HÓA VĂN HỌC VIỆT NAM VÕ PHÚC CHÂU 1. Tiểu thuyết “Tố Tâm” trong bối cảnh văn học Việt Nam đầu thế kỷ XX Suốt cả nghìn năm, văn học Việt Nam được bao bọc trong cái tổ cũ xưa, đan dệt bởi hằng hà điển tích, điển cố nền văn hóa Trung Hoa cổ. Đến đầu thế kỷ XX, văn học trung đại đến hồi xác xơ, già cỗi. Thế nhưng, nhờ gặp được biến thiên lớn trong lịch sử, với nội lực tiềm tàng, nó lập tức nảy sinh nguồn sống mới và tự cải lão hoàn đồng. Văn học Việt Nam đầu thế kỷ XX bất ngờ có một cuộc chuyển mình, hồi sinh như thế! Nó lại còn tỏ ra cường tráng, có sức bay, dáng bay khoẻ đẹp, đuổi theo kịp, hòa nhập được, với các nền văn chương trên thế giới. Có thể nói, lúc này, biến thiên lớn nhất trong lịch sử Việt Nam chính là sự gặp gỡ với phương Tây. Nội lực tiềm tàng của nó là truyền thống văn học dân tộc. Nguồn sinh lực mới của nó là đội ngũ thanh niên trí thức Tây học, những tác giả và độc giả, tập trung ở các đô thị mới và lớn, từ Bắc chí Nam. Không gian hô hấp mới của nó là nền văn hóa phương Tây, đậm đà chất nhân văn. Quá trình hiện đại hóa văn học Việt Nam đã làm cuộc cách tân về nội dung lẫn hình thức nghệ thuật. Riêng thể loại tiểu thuyết, từ chỗ ảnh hưởng tiểu thuyết chương hồi Trung Quốc, nó chuyển sang tiếp nhận tiểu thuyết phương Tây. Về sản lượng, nó tự quảng bá, qua hàng loạt tiểu thuyết của Hồ Biểu Chánh ở Nam bộ. Riêng về chất lượng, nó tự ngời sáng, qua tiểu thuyết đầu tay và duy nhất của Hoàng Ngọc Phách Tố Tâm. Ngay lúc chào đời, Tố Tâm đã gây nên hiệu ứng xã hội không ngờ, làm lung lay cả luân lý phong kiến ngàn năm. Người trực tiếp khai sinh, tạo khí cốt và sức sống cho tác phẩm chính là tác giả - nhà văn Hoàng Ngọc Phách. Ông đã hấp thu sâu sắc, có phê phán nền văn hóa truyền thống phương Đông, đồng thời ông cũng tiếp nhận nhiệt tình, có hệ thống, nền văn hóa phương Tây. Ông là nhà văn đầu tiên ở Việt Nam dám mạnh dạn dùng kiến thức tâm lý học mà khai thác chiều sâu tế vi, phức tạp của tâm hồn con người. Từ lăng kính tâm lý đó, ông đặt ra những vấn đề xã hội. 2. Tiểu thuyết “Tố Tâm” – dấu son đầu tiên của quá trình hiện đại hóa thể loại Tóm tắt tiểu thuyết Tác phẩm kể về câu chuyện tình thơ mộng nhưng bi thương của đôi trai tài, gái sắc Đạm Thủy – Tố Tâm, qua lời dẫn truyện của nhân vật ký giả. Nghỉ hè, tại trường Đại học, nhân vật ký giả sang phòng bạn thân là chàng tân khoa Lê Thanh Vân, giỏi văn chương, biệt hiệu là Đạm Thủy. Chàng có chiếc hộp kỉ vật đề dòng chữ “Mấy mảnh di tình”. Biết bạn có ẩn tình riêng, ký giả hỏi về chiếc hộp. Được khơi đúng tâm trạng, Đạm Thủy kể lại chuyện tình đau buồn của mình… Một lần về quê, bị rơi mất ví dọc đường, Đạm Thủy đến trình quan huyện sở tại, được quan tiếp đãi nồng hậu. Trở lại trường, chàng được nhắn đến nhà bà Án, chị của quan, để nhận ví. Chàng kết thân với cậu Tân, con bà Án. Chính dịp này, chàng gặp và thầm yêu chị của Tân, nàng Nguyễn Thị Xuân Lan, cô gái đẹp nhất phố, nết na, hiền thục, tuy có phần kiêu kỳ. Nàng biết cả chữ Nho, chữ Tây, say mê văn chương. Vốn yêu thơ Đạm Thủy, nay biết mặt chàng, nàng thêm quyến luyến. Mỗi khi chàng đến chơi, hai người thích mạn đàm văn chương. Đạm Thủy đặt biệt hiệu cho nàng là Tố Tâm. Hai người dần cảm thấy không thể thiếu nhau. Bấy giờ, gia đình đã tính chuyện hôn nhân cho Đạm Thủy. Chàng đành viết thư kể sự thật với nàng. Nàng chủ động hẹn gặp, tỏ vẻ vui tươi, nhưng kỳ thực đau khổ. Đến nhà nàng bất chợt, Đạm Thủy càng hiểu tình yêu mãnh liệt của nàng. Từ đó, hai người ít gặp nhau, nhưng lại thường 1 xuyên gởi cho nhau những bức thư nhớ thương, say đắm. Đôi lần, họ hẹn nhau đi chơi vùng quê, gặp nhau ở bể Đồ Sơn. Họ càng có thêm những kỷ niệm đẹp. Tình yêu thêm nồng nàn, nhưng là một mối tình trong sáng, cao thượng, không hề pha sắc dục. Lúc này, mẹ Tố Tâm ốm nặng, gia đình buộc nàng lấy chồng. Nàng nhất quyết khước từ. Đạm Thủy, vì quá yêu, nên có ý tưởng cùng nàng trốn đi, xây hạnh phúc. Nhưng nghĩ tình gia đình, chàng bỏ ý định. Tố Tâm cũng can ngăn chàng. Tố Tâm tiếp tục bị thúc ép. Phần vì quá thương mẹ, lại thêm Đạm Thủy viết thư khuyên nhủ, nàng đành chịu lấy chồng. Trước ngày cưới, nàng hẹn gặp Đạm Thủy, trao chàng kỷ vật và khóc từ biệt. Nhận lá thư vĩnh biệt củaTố Tâm, Đạm Thủy đáp từ, tặng nàng mấy cành hoa lan mừng ngày cưới. Sau lễ cưới, nhân hội chùa Đồng Quang, hai người thoáng thấy nhau, nhưng nàng quay mặt đi. Lúc này, nàng đã ốm nặng. Về, biết mình không khỏi bệnh, nàng tiếp tục viết nhật ký cho Đạm Thủy. Nàng cũng kể sự thật với chồng. Rồi nàng qua đời, chỉ sau ba mươi sáu ngày lên xe hoa. Ngày đưa tang nàng, Đạm Thủy đau xót đến viếng, nhưng không dám xuất hiện. Hôm sau, chàng ra thăm mộ nàng, lấy áo mình đắp lên mộ. Trở lại thăm nhà bà Án, chàng được trao hộp kỷ vật, trong đó có quyển nhật ký của Tố Tâm. Đọc nhật ký, Đạm Thủy thương tiếc nàng, hối hận mà thành bệnh. Anh trai Đạm Thủy biết em suy sụp vì tình yêu nên kịp thời động viên, an ủi. Từ đó, Đạm Thủy quyết tâm học hành, lòng giữ hai điều thiêng liêng công danh sự nghiệp và mối tình nồng nàn, cao thượng với Tố Tâm. Thành tựu tác phẩm Hiểu theo nhận định của nhà phê bình Thiếu Sơn, ấn tượng đầu tiên, sau cùng, lớn nhất và bao quát nhất của Tố Tâm, đối với người đọc, vẫn chính là cái mới của nó. Nói đến cái mới trong văn học cũng chính là đề cập đến tính tiên phong, đột phá của nhà văn, về tư tưởng và quan điểm nghệ thuật. Nó được cụ thể hóa bằng tác phẩm nghệ thuật. Nó xuyên thấm vào từng tế bào nội dung và nghệ thuật của tác phẩm như đề tài, cốt truyện, chủ đề, nhân vật, kết cấu, nghệ thuật miêu tả, ngôn ngữ, nghệ thuật kể chuyện. Tố Tâm thể hiện tính chất hiện đại trong việc lựa chọn đề tài. Là một thể loại văn học gần gũi nhất với cuộc sống, tiểu thuyết lấy đề tài từ hiện thực. Do dung lượng lớn, nó có thể khai thác mọi chiều kích, khía cạnh của hiện thực. Bởi vậy, hiện thực trong tiểu thuyết bao giờ cũng là một cuộc sống toàn diện, phong phú và nhiều mặt. Đặc biệt, tiểu thuyết hiện đại quan tâm đến số phận con người cá nhân, với tính cách đa dạng và thế giới nội tâm cực kỳ phức tạp. Đề tài của Tố Tâm đã hướng theo yêu cầu này khai thác bối cảnh xã hội Việt Nam đầu thế kỷ. Tuy nhiên, Tố Tâm chỉ chọn một phạm vi nhỏ chuyện tình yêu trai gái. Tuy là vấn đề muôn thuở nhưng tình yêu trong Tố Tâm thuần túy là chuyện yêu đương, không pha tạp, không lồng vào bất cứ mâu thuẫn giai cấp, vấn đề xã hội nào. Nó lại mang một phẩm chất mới không hề nhuốm màu sắc dục. Có thể xem nó là một bản tình ca ngoài lễ giáo, thật mới mẻ, hiện đại của một lớp thanh niên trí thức rất trẻ, vào những thập niên đầu thế kỷ. Lớp thanh niên ấy được “thả lỏng” trong bầu không khí tự do yêu đương, tuy còn bị giam cầm trong lề luật của ý thức hệ phong kiến và chế độ đại gia đình. Tố Tâm xây dựng được cốt truyện khá mới mẻ, hiện đại. Trong tiểu thuyết hiện đại, cốt truyện là phương tiện để bộc lộ tính cách của nhân vật. Tính cách ấy càng nổi bật qua những biến cố chủ yếu trong cốt truyện. Ở Tố Tâm, các biến cố trong truyện đều nhằm khắc họa tính cách hai kiểu nhân vật một thanh niên trí thức Tây học và một thiếu nữ, con nhà gia giáo, sống theo lối mới. Cốt truyện hấp dẫn không nhờ tình tiết ly kỳ mà vì tâm lý nhân vật được khai thác đến tận cùng những ngóc ngách sâu kín của nó. Nó không theo trình tự truyền thống gặp gỡ – lưu lạc – đoàn viên. Theo kiểu hiện đại, nó kết thúc bằng bi kịch - bi kịch nhưng không đọng lại dư vị bi quan cho người đọc. Trái lại, bi kịch ấy đã làm rung chuyển nếp cảm, nếp nghĩ mòn xưa của người đọc thời bấy giờ. Sức mạnh ấy, các tiểu thuyết trước và cùng thời với Tố Tâm chưa hề có được. Tố Tâm đặt ra một chủ đề có sức tác động lớn đến người đọc khẳng định vị trí của cá nhân, quyền sống của con người, trước uy quyền còn khá kiên cố của lễ giáo phong kiến 2 khắc nghiệt. Nếu như trước đây, Truyện Kiều của Nguyễn Du chỉ là tiếng kêu thương, khát khao quyền sống, quyền hạnh phúc của con người, thì đến Tố Tâm, nó đã là lời khẳng định. Nó báo hiệu đã đến thời đại mà con người được quyền sống, được quyền chọn hạnh phúc, với tư cách con người cá nhân của mình. Tiểu thuyết Tố Tâm xây dựng được những hình tượng nhân vật mới mẻ, khá thuyết phục. Trong tác phẩm, các tính cách nhân vật có sự phát triển “tự thân”, như là trong cuộc đời thật. Đạm Thủy là hình ảnh một thanh niên trí thức Tây học còn Tố Tâm là cô gái mới, học chữ Tây, mê sưu tầm văn chương, biết làm thơ. Thân thế ấy khiến họ đến với nhau hết sức tự nhiên. Họ lấy thơ văn, một thú vui tao nhã, làm nhịp cầu giao cảm. Tình yêu của họ, vì thế, cũng trong sáng, thanh cao như thơ văn của họ. Nó nảy nở tự nhiên và khá tân thời. Tố Tâm dám chủ động viết thư cho người yêu, làm thơ tặng Đạm Thủy. Hai người tâm tình với nhau trong phòng riêng; lại còn giấu mẹ, hẹn nhau về ngắm cảnh nông thôn, ra chơi biển… Xây dựng hình tượng Tố Tâm và Đạm Thủy, tác giả đã hướng vào một lớp trí thức, đang chiếm tỉ lệ rất nhỏ trong xã hội. Tuy nhiên, họ sẽ là lực lượng chủ yếu của xã hội thành thị Việt Nam trong thập niên sau đó. Theo hướng này, Tố Tâm đã mang chức năng dự báo Tiểu thuyết Tố Tâm mang một kết cấu đặc sắc, so với các tiểu thuyết cùng thời. Ở đây, khái niệm “kết cấu” được hiểu là sự sắp xếp, tổ chức, xâu chuỗi tất cả bộ phận khác nhau trong tác phẩm theo một hệ thống, một trật tự nhất định. Nó tổ chức mối liên hệ giữa các yếu tố thuộc nội dung tác phẩm tính cách và hoàn cảnh, hành động và biến cố, . và các yếu tố khác thuộc hình thức bố cục, hệ thống ngôn ngữ, nhịp điệu, .. Ngoài cốt truyện, kết cấu còn bao gồm phần bình luận trữ tình phụ đề của tác giả, bố cục tác phẩm, . Kết cấu của Tố Tâm hình thành từ việc đan cài hai mảng hiện tại và quá khứ. Nó phá vỡ tính đơn tuyến quen thuộc. Chuyện chủ yếu thông qua không gian hồi tưởng và thời gian tâm lý. Những khi đôi bạn Đạm Thủy – Tố Tâm gặp nỗi buồn, hay có được niềm hạnh phúc ngây ngất, thời gian vật lý không còn, nhường chỗ cho thời gian tâm lý . Cũng về kết cấu, đó còn là sự sắp xếp, tổ chức mối liên hệ giữa tính cách nhân vật và hoàn cảnh sống. Nhân vật Tố Tâm sống theo lối mới, vì cô được học chữ Tây, được tự do tiếp xúc với báo chí, được giao tiếp với bạn bè khác giới. Nhưng Tố Tâm đau khổ tinh thần đến ốm chết, vì cô vẫn phải sống trong một đại gia đình còn giữ nền nếp gia phong, . Hay, hành động của Đạm Thủy, khi chinh phục Tố Tâm, rất hợp suy nghĩ, tâm lý một anh con trai trí thức Tây học luôn muốn khẳng định mình với người khác phái, hả hê khi chiếm lĩnh được lòng người đẹp, . Ngôn ngữ các nhân vật cũng hợp với tính cách vừa cũ vừa mới của họ. Trình tự tác phẩm được dắt dẫn tự nhiên theo mạch hồi tưởng, cảm xúc và diễn biến tâm lý của nhân vật Đạm Thủy. Nhà văn cũng mạnh dạn đem sự hồi tưởng của Đạm Thủy, những bức thư của Tố Tâm đan xen với câu chuyện hiện tại. Nó tạo nên ấn tượng mới lạ, sức cuốn hút đầy mê hoặc cho độc giả bấy giờ. Vì những lẽ đó, tác phẩm được xem là quyển “tiểu thuyết tâm lý” đầu tiên của Việt Nam. Tiểu thuyết Tố Tâm thành công ở nghệ thuật miêu tả. Đó là nghệ thuật khắc họa tâm lý nhân vật. Mọi trạng thái tâm lý đều có cơ sở, có quá trình hình thành hợp lý. Để gặp và yêu ngay Tố Tâm, tiềm thức của Đạm Thủy đã lưu giữ gương mặt ấy ngay từ nhà quan huyện. Còn Tố Tâm đáp lại ngay chân tình của Đạm Thủy, bởi nàng, vì yêu thơ, mà đã từng yêu người trong mộng, . Đó còn là nghệ thuật miêu tả thiên nhiên. Cảnh thiên nhiên trong Tố Tâm lần lượt hiện lên vô cùng sống động và rực rỡ. Thiên nhiên trong tác phẩm được khắc họa bằng ngòi bút tả chân tài hoa. Nó thoát khỏi mớ công thức tả cảnh ước lệ, đăng đối như ở một số truyện ngắn thời này. Cảnh thiên nhiên ít nhiều đã được cá thể hóa. Nhà văn tả thiên nhiên không phải chỉ để tả tình. Thiên nhiên xuất hiện như một lối thoát cho những tâm hồn lãng mạn. Các nhân vật tìm đến thiên nhiên như để nối kết lại trường giao cảm giữa những tâm hồn lãng mạn đang quá cô đơn, đang bị ý thức hệ phong kiến cầm tù. Tố Tâm thực sự khai phá một không gian mới, khoáng đạt, mở hướng cho các tác phẩm sau này xây dựng nên những hình tượng thiên nhiên đầy quyến rũ. 3 Tiểu thuyết Tố Tâm đạt thành công nhất định ở phương diện ngôn ngữ và nghệ thuật kể chuyện. Trong Tố Tâm, nhiều hình thức tổ chức ngôn ngữ được sử dụng đối thoại giữa các nhân vật, độc thoại nội tâm, ngôn ngữ người kể chuyện… Nhìn chung, ngôn ngữ trong Tố Tâm là một thứ ngôn ngữ chải chuốt, giàu cảm xúc, đầy chất trữ tình, chất thơ, . Nó mang đặc điểm của ngôn ngữ tiểu thuyết lãng mạn. Ra đời lúc quốc văn còn trong thời kỳ phôi thai, trình độ tiểu thuyết còn thấp kém, có được một trình độ diễn đạt như thế, Tố Tâm đáng được ghi nhận công lao làm giàu chữ quốc ngữ. Phần nghệ thuật kể chuyện trong Tố Tâm cũng đáng được đề cao. Dù hầu hết được kết nối qua những đoạn văn, lá thư . nhưng tác phẩm vẫn thừa sức lôi cuốn, làm say mê người đọc từ đầu đến cuối truyện. Hạn chế Tất nhiên, vì còn quá mới, so với hoàn cảnh xã hội và đời sống văn học, tác phẩm khó thoát khỏi những hạn chế, trong việc đặt và giải quyết vấn đề. Bản thân tác giả, người có gốc Nho học, cũng khó bề đoạn tuyệt với nếp tư duy, thói quen diễn đạt của lối văn chương truyền thống. Về nội dung, tác phẩm chưa xây dựng được điển hình cho một tầng lớp, một giai cấp. Bản thân Đạm Thủy chỉ là một cá nhân cô đơn. Bi kịch của Đạm Thủy thật cá biệt, so với nhân vật ký giả và bạn bè cùng hoàn cảnh xuất thân như anh. Ngoài tình yêu, Đạm Thủy hoàn toàn xa lạ với đời sống chính trị - xã hội, nghĩa là xa lạ với cái bối cảnh trực tiếp gây nên bi kịch cho tình yêu, hạnh phúc của mình. Bởi vậy, nếu người đọc mong muốn tiểu thuyết phải là bức tranh khái quát hiện thực, Tố Tâm lập tức bị cho là thiếu sức mạnh điển hình hóa. Bởi vậy, nếu ai đó đòi hỏi tác phẩm văn học phải đứng ở vũ đài đấu tranh giai cấp, Tố Tâm lập tức bị quy là một kiểu thoát ly hiện thực. Tất nhiên, chúng ta không thể đòi hỏi một tiểu thuyết lãng mạn phải chứa đựng nhiều chức năng xã hội. Nhưng giá như, ngoài cơ sở tâm lý, nhà văn còn dùng cơ sở xã hội để lý giải sự biến động trong đời sống tinh thần nhân vật thì ý nghĩa xã hội của tác phẩm còn lớn hơn nhiều. Thời bấy giờ, công chúng chưa mạnh dạn kết thành làn sóng ủng hộ tác phẩm, phải chăng, một phần cũng bởi điều này. Về nghệ thuật, một số sự kiện trong truyện còn dài dòng, dàn trải, nhất là các đoạn đối thoại, những phần trích dẫn thư từ, hay những câu thơ xướng họa, . Điều này làm giảm đi độ căng của truyện, ít nhiều gây cảm giác nhàm chán cho người đọc. Giá như, tác phẩm được gọt bớt một số trang, dòng thừa thãi. Ví dụ, những đoạn đối thoại giữa Đạm Thủy với thằng bé người ở, hay những chỗ trích thư từ, nhật ký của Tố Tâm. Phần lời văn, bởi tập trung miêu tả tầng lớp thượng lưu, lại được tác giả gọt giũa quá bóng bẩy nên khó hấp thu được lời ăn tiếng nói sống động của quần chúng nhân dân. Nó thiếu vắng vốn ngôn ngữ giàu hình ảnh, cảm xúc, như người đọc đã từng gặp trong tiểu thuyết Hồ Biểu Chánh. Nhiều đoạn văn lại theo vết mòn xưa, dùng câu văn biền ngẫu, quá đăng đối, quá ràng buộc, khiến mạch văn thiếu phần co giãn, linh hoạt, thậm chí lê thê, nặng nề. Mặt khác, tác phẩm kể chuyện tình yêu thời hiện đại, nhưng nhà văn lại để đôi trai gái tân thời gởi cho nhau những câu đối, dòng thơ luật Đường khuôn sáo, hình ảnh cũ mòn “liễu ủ hoa sầu, năm canh giọt lệ, sương sa gió thổi, tuyết phủ mây mờ, .”. Điều đó khiến người đọc không khỏi liên tưởng về cuộc tình của những văn nhân tài tử thời phong kiến ngày xưa. Những nhà nho thủ cựu thấy nhân vật xa lạ với mình. Nhưng thanh niên trí thức Tây học lại thấy nhân vật dường như chưa hẳn là mình. Đôi chỗ, nhà văn, vì quá nôn nóng muốn dùng văn chương “gây nên một nền luân lý”, do đó, đã biến nhân vật Tố Tâm thành cái loa phát ngôn, thuyết lý cho đạo đức. Đây là một trong nhiều dẫn chứng “Em là phận gái, cái chức phẩm với đời, có cũng hay mà không cũng được, chả ai nghị luận gì, ai trách chi nữ nhi nan hóa, nhưng anh là bậc nam nhi hai vai nghĩa vụ, anh đừng làm như em mà giữ lấy một mối tình vô hy vọng. Anh là người có văn chương, có tư tưởng, anh nên nhớ rằng cái thân anh không phải của một mình anh, phải làm việc cho nhà, cho nước, cho xã hội .”. Người đọc thật khó bị thuyết phục bởi một cô gái đang đau khổ sụt sùi vì tình, lại bất ngờ tỉnh táo, nói những lời mang màu sắc giáo huấn trang nghiêm như thế! 4 Tuy nhiên, nhìn tổng thể, những hạn chế vừa nêu không làm mờ được vẻ đẹp sáng ngời của tác phẩm. Ta chỉ nên xem nó là hệ quả tất yếu của một quyển tiểu thuyết tâm lý đã xuất hiện quá sớm, so với bối cảnh thời đại. 3. Nhận xét chung Số phận tiểu thuyết Tố Tâm thật khá đặc biệt, từ lúc ra đời đến nay. Suốt mười năm đầu rong ruổi trong đời sống văn học, Tố Tâm luôn là một hiện tượng đáng luận bàn lắm kẻ khen, nhiều người chê, bao người kinh ngạc . Về sau này, mỗi khi nhắc đến tiểu thuyết Việt Nam hiện đại, bao giờ Tố Tâm cũng là hiện tượng được ưu tiên quan tâm, khảo sát, đánh giá. Có thể thấy, tính chất tiên phong, hiện đại của tác phẩm, trong lĩnh vực tiểu thuyết đầu thế kỷ XX, thực sự là điều không thể phủ nhận. Thành công của nó gắn liền với quá trình hiện đại hóa văn học. Nói cách khác, nếu không có quá trình hiện đại hóa văn học, chắc chắn không có Tố Tâm. Ngược lại, thành tựu tiểu thuyết sẽ còn khiếm khuyết, nếu quá trình hiện đại hóa văn học đầu thế kỷ XX không có Tố Tâm. Tố Tâm thật sự là một tác phẩm “có cứng mới đứng đầu gió”. Mặc cho thái độ tiếp nhận khác nhau, mặc cho bao nhiêu tiểu thuyết khác lần lượt chào đời trước công chúng, tác phẩm vẫn giữ địa vị tiên phong, xứng đáng mở đầu cho nền tiểu thuyết mới đầu thế kỷ XX, đồng thời mở màn cho trào lưu văn học lãng mạn của văn học Việt Nam hiện đại. Và hẳn nhiên, điều đó cũng gắn liền với tên tuổi Hoàng Ngọc Phách. Mỹ Tho - 2003 VPC TÀI LIỆU THAM KHẢO CHÍNH 1/ Nguyễn Đình Chú đồng chủ biên 2000, Văn học 11, NXB Giáo Dục. 2/ Trần Thanh Đạm 1992, Làm văn 12, NXB Giáo Dục. 3/ Phan Cự Đệ 2000, Tiểu thuyết Việt Nam hiện đại, NXB Giáo Dục. 4/ Phong Lê, 2001 Văn học Việt Nam hiện đại, NXB Đại học quốc gia Hà Nội. 5/ Hoàng Ngọc Phách 1988, Tố Tâm, NXB Đại học và Giáo dục chuyên nghiệp. 6/ Trần Hữu Tá chủ biên 1998, Văn học 11, NXB Giáo Dục. 7/ Lê Trí Viễn 1978, Lịch sử Văn học Việt Nam – tập 4B, NXB Giáo Dục.   5 . Tiểu luận văn học TIỂU THUYẾT “TỐ TÂM” CỦA HOÀNG NGỌC PHÁCH TRONG BUỔI ĐẦU HIỆN ĐẠI HÓA VĂN HỌC VIỆT NAM VÕ PHÚC CHÂU 1. Tiểu thuyết “Tố Tâm” trong. qua hàng loạt tiểu thuyết của Hồ Biểu Chánh ở Nam bộ. Riêng về chất lượng, nó tự ngời sáng, qua tiểu thuyết đầu tay và duy nhất của Hoàng Ngọc Phách Tố Tâm. - Xem thêm -Xem thêm Tìm hiểu tiểu thuyết “Tố Tâm” của Hoàng Ngọc Phách, Tìm hiểu tiểu thuyết “Tố Tâm” của Hoàng Ngọc Phách, Giải tríSáchLàng văn Thứ tư, 10/6/2015, 1456 GMT+7 Tác phẩm được ví là "trái ngọt" của mùa hiện đại hóa văn học Việt Nam đã được Nhà xuất bản Hội Nhà Văn tái bản. Phát hành đầu tháng 6 trong bộ "Việt Nam Danh tác", tác phẩm của Hoàng Ngọc Phách được in theo ấn bản Tố Tâm của Nhà xuất bản Nam Ký in năm 1933. Tuy không phải là tiểu thuyết quốc ngữ đầu tiên như trước đây lầm tưởng, đây vẫn là tác phẩm có vị trí quan trọng trong nền văn học Việt Nam. Hoàng Ngọc Phách hoàn thành Tố Tâm trước tháng 8/1922, ban đầu nội dung được trích đăng trên kỷ yếu của Hội Cao đẳng Ái hữu. Sau khi bạn bè khuyên in thành sách, Hoàng Ngọc Phách đã cho xuất bản tiểu thuyết lần đầu năm 1925. Tố Tâm kể về cuộc tình của đôi trai tài gái sắc Đạm Thủy và Tố Tâm. Tình yêu của họ thuần yêu đương trong sáng, không lồng ghép các vấn đề xã hội, không pha tính sắc dục. Câu chuyện lấy bối cảnh xã hội Việt Nam đầu thế kỷ 20, khi thanh niên bắt đầu được tự do yêu đương, nhưng vẫn có ràng buộc của ý thức hệ phong kiến, với luân lý gia phong. Bởi thế, mối tình giữa Đạm Thủy và Tố Tâm đi tới bi kịch. Người con gái bạc mệnh chết vì hai chữ ái tình, người con trai ở lại ôm vết thương lòng, và chỉ sống với công danh, sự nghiệp. Khi viết tác phẩm, Hoàng Ngọc Phách thông qua nhân vật "ký giả" ghi chép lại câu chuyện, đưa ra ý khuyên răn thanh niên đừng dấn sâu vào đường tình ái. Sách "Tố Tâm" bản 2015. Ảnh Em Hanoi. Ngay từ lần đầu xuất hiện, tư tưởng của tác phẩm làm dấy lên cuộc tranh luận "người khen cũng lắm, kẻ chê cũng nhiều". Thậm chí, có cuộc công kích Tố Tâm, cho rằng đây là tác phẩm đẩy đưa phụ nữ vào con đường bại luân lý, hủy danh thân, với bằng chứng là có quá nhiều thiếu nữ thời đó ủy mị vì tình mà tự sát. Bên cạnh đó, số người ủng hộ Tố Tâm cũng lớn, họ cho rằng nghệ thuật tiểu thuyết tự nó đã công kích vào luân lý gò bó, nghiệt ngã, xơ cứng của chế độ cũ. Gần 100 năm qua, tác phẩm vượt lên mọi tranh luận của các nhà luân lý, giới phê bình, ở lại với người đọc. Việc phân tích tác phẩm chứng minh được tính mới mẻ, hiện đại, tiên phong của Tố Tâm với nền văn học nước nhà những năm 1920. Kết cấu tiểu thuyết khác biệt tác phẩm cùng thời, đan cài hiện tại và quá khứ, xen giữa lời kể của nhân vật chính với lời kể của người chép truyện. Tác phẩm có cách miêu tả tâm lý thuyết phục, ý nghĩa lịch sử và tác động tới người đọc khi đặt ra vấn đề quyền cá nhân trước quyền uy của luân lý phong kiến đè nặng. Nhà phê bình Đoàn Ánh Dương, đồng thời là người biên tập sách cho lần tái bản 2015 đánh giá "Quyển Tố Tâm của Song An Hoàng Ngọc Phách là trái chín bói đầu tiên của cả một vụ mùa hiện đại hóa mà gần mươi năm sau mới chín rộ bằng sự xuất hiện của Tự Lực Văn đoàn 1934. Tiểu thuyết đánh dấu một cột mốc quan trọng của tiến trình quốc tế hóa văn học Việt Nam". Nhà nghiên cứu Cao Việt Dũng trong bài viết trên trang cá nhân cũng nhận định "Các nghiên cứu sau này chỉ ra khó mà coi Tố Tâm là tiểu thuyết quốc ngữ đầu tiên của Việt Nam, nhưng vẫn là tác phẩm có ý nghĩa đặc biệt to lớn, vì vấn đề nó đặt ra, vì văn chương, và vì nó thực sự mới". Nhà nghiên cứu so sánh Tố Tâm với Nouvelle Héloise tiểu thuyết Julie hay là nàng Héloise mới của Rousseau, Werther Nỗi đau chàng Werther của Goethe trên phương diện đây đều là tác phẩm mở ra thời kỳ lãng mạn cho văn học. Lam Thu

tiểu thuyết tố tâm